«ΧΩΡΙΣ ΤΗ ΒΙΒΛΟ ΘΑ ΗΜΑΣΤΑΝ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ» Νίκος Νικολαΐδης Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Παν/μίου Αθηνών

Νίκος Νικολαΐδης

Καθηγητής της Θεολογικής

Σχολής του Παν/μίου Αθηνών

Αυτό υποστήριξε πρόσφατα σε δηλώσεις του ο Πορτογάλος, κάτοχος του Νόμπελ λογοτεχνίας, Ζοζέ Σαραμάγκο. Η διακήρυξή του αυτή ήλθε ως συνέχεια της παρουσίασης του βιβλίου «Κάιν». 

Ένα κείμενο 181 σελίδων, το οποίο κυκλοφόρησε σε χιλιάδες αντίτυπα και σε διάφορες γλώσσες, όπου παρουσιάζει ένα θεό, τον οποίο αποκαλεί «άτεγκτο, κυνικό, εκδικητικό, ζηλόφθονο και ανυπόφορο»! Για να υπογραμμίσει, μεταξύ άλλων, ότι τελικά αυτός ο θεός είναι ανύπαρκτος, αφού αποτελεί κατασκεύασμα και προϊόν του ανθρώπινου νου! «Το ανθρώπινο μυαλό», συνεχίζει ο Σαραμάγκο «είναι σπουδαίος δημιουργός παράλογων εννοιών, και ο Θεός είναι η πιο παράλογη από όλες»! «Κατά συνέπεια», προσθέτει,»και η Αγία Γραφή είναι ένα βιβλίο, απότοκο των παραλόγων περί Θεού εννοιών του ανθρώπου, γι’ αυτό και χωρίς τη Βίβλο θα ήμασταν διαφορετικοί, πιθανόν καλύτεροι άνθρωποι…»! και διερωτήθηκε· «Πώς είναι δυνατόν να γίνει η Βίβλος πνευματικός οδηγός, όταν είναι γεμάτη με τρόμο, αιμομιξίες, προδοσίες και σφαγές;»! «Δεν είμαι εναντίον του Θεού», προσθέτει, «απλούστατα, επειδή Θεός δεν υπάρχει», αλλά «στρέφομαι εναντίον των θρησκειών, επειδή αυτές δεν βοηθούν και ουδέποτε βοήθησαν, στο να φέρουν κοντά τους ανθρώπους»! {Αυτά δημοσιεύθηκαν πρόσφατα σε καθημερινή εφημερίδα}.

Βέβαια, οι πεποιθήσεις και οι διακηρύξεις του ως άνω δεν αποτελούν είδηση αλλ’ ούτε ξενίζουν. Πολλοί πριν από αυτόν, πολλές φορές και σε διάφορους τόνους, υποστήριξαν ανάλογες αντιλήψεις. Η ίδια η Αγία Γραφή, με άμεσο ή έμμεσο πολλές φορές τρόπο, αναφέρεται σε τέτοιες περιπτώσεις και προειδοποιεί· «Είπεν άφρων εν τη καρδία αυτού ουκ έστι Θεός» (Ψαλμ. 13,1). Και ακόμη, η ανθρωπότητα, μέσα στην ιστορική της πορεία, γνώρισε σε αρκετές περιπτώσεις τη συμπεριφορά ή τη θηριωδία ανθρώπων, οι οποίοι εν λόγω ή έργω υπήρξαν άθεοι.

Και, ακριβώς, αυτό το σημείο έπρεπε να προβληματίσει την ογδονταεξάχρονο Σαραμάγκο! Είναι, δηλαδή, η Αγία Γραφή, ο οποί εξέθρεψε και ανέδειξε τους κατά καιρούς άθεους και αδίστακτους φονείς των λαών; Και για να θυμηθούμε δυο νωπά ονόματα της σύγχρονης ιστορίας, τον Χίτλερ και τον Στάλιν, είναι ο Θεός της Βίβλου που τους ενέπνευσε στα φονικά σχέδιά τους, ώστε να βάψουν τα χέρια τους στα αίματα εκατομμυρίων κυρίως αθώων, ανθρώπων; Ασφαλώς, όχι. Γιατί ο ένας, ο Χίτλερ, είχε στο προσκέφαλό του όχι την Αγία Γραφή, αλλά τον υπεράνθρωπο του Νίτσε, και ο άλλος είχε ως καθοδηγό του το Μανιφέστο του Μάρξ!

Αλλά ο αρμαθός των επωνύμων ή ανωνύμων ανθρωπόμορφων θηρίων είτε της κοινωνικής είτε της οικογενειακής είτε της πολιτικής ζωής, γι’ αυτούς όλους ένοχο είναι το Ευαγγέλιο; Πότε και πού η Αγία Γραφή συμβουλεύει και καθοδηγεί τον άνθρωπο να εκτρέπεται και να αποβαίνει τύραννος προς τον ή την σύζυγό του, κακοποιός των παιδιών του, εγκληματίας έναντι του κοινωνικού περίγυρου και αποτρόπαιος, όταν έχει εξουσία; Πότε και πού η Αγία Γραφή επιτρέπει στον υπάνθρωπο και απάνθρωπο, που φέρει και κρύβει ο καθένας μέσα του, να βγαίνει περίπατο και να φέρεται, όπως του αρέσει και τον ικανοποιεί; Ποτέ και σε καμιά περίπτωση. Και, αν κάποιες φορές άνθρωποι, δήθεν, του Θεού εκτρέπονται και λειτουργούν αντιφατικά, γι’ αυτούς ακούγεται και επικρέμαται ο φοβερός λόγος του Θεού· «Ουαί υμίν γραμματείς και φαρισαίοι υποκριταί» (Ματθ.κγ΄13). Αλλά και αν, πάλι, και εκπρόσωποι του Θεού συμπεριφέρονται ανάρμοστα, τότε η απάντηση του Θεού γι’ αυτούς είναι· «…μέλλω σε εμέσαι εκ του στόματός μου» (Αποκ. γ΄16). Μέχρι και των κρυφίων εννοιών και διαλογισμών η Βίβλος είναι έτοιμη να ελέγξει τον άνθρωπο και να τον συνεφέρει. Πού ευρήκε, λοιπόν ο άθεος Σαραμάγκο και οι ομόφρονές του ότι «η Βίβλος είναι γεμάτη με τρόμο, αιμομιξίες, προδοσίες και σφαγές»; Αν για κάποιες από τις υπάρχουσες θρησκείες μπορούν να ισχύσουν κάποια απ’ αυτά για τους οπαδούς τους, τέτοιες συμπεριφορές, πάντως, για την Εκκλησία και μάλιστα την Ορθόδοξη Εκκλησία αυτή η κατηγορία δεν ευσταθεί.

Αν, βέβαια, ο Ζοζέ Σαραμάγκο και οι συνοδοιπόροι του καταφεύγουν σε ορισμένα περιστατικά της Παλαιάς Διαθήκης, όπου παρατηρούνται «εκτροπές», αυτές, είτε στιγματίζονται και καταδικάζονται είτε εντάσσονται και κρίνονται με το πνεύμα και τον ιστορικό περίγυρο της εποχής τους. Και τα άτυπα αυτά δεδομένα κινούνται και διαδραματίζονται στο χώρο της Παλαιάς Διαθήκης. Αλλά και πάλι αυτά τα γεγονότα επισυμβαίνουν στους πολύ αρχαίους καιρούς, ενώ προοδευτικά και ο νόμος της Παλαιάς Οικονομίας οδεύει προς την αρτιότητα, ιδιαίτερα με το κήρυγμα των προφητών.

Αλλά στην περίπτωση της Καινής Διαθήκης, πού και πότε και πώς βλέπει ο Σαραμάγκο και οι συνοδοιπόροι του τον «άτεγκτο» και «κυνικό» και «ανυπόφορο» Θεό; Ή πού διακριβώνει ότι ο Θεός της Βίβλου είναι προϊόν της φαντασίας ή της σχιζοφρένειας του ανθρώπινου νου;

Έχει μελετήσει ο Σαραμάγκο ποτέ την Αγία Γραφή; Έχει ποτέ εγκύψει στις σελίδες της, για να δει από κοντά το μεγαλείο της πλάσης του κόσμου και τη σοφία της κατασκευής και του σκοπού του ανθρώπου; Ή, ακόμη, έχει αντιληφθεί ότι ο άνθρωπος έφταιξε, με την προπατορική αστοχία του, αλλά ο Θεός, κατά το θεολόγο Γρηγόριο, ανέλαβε και πλήρωσε όλα τα οφειλόμενα; Πού ο Χριστός διδάσκει το μίσος και την αντεκδίκηση; Δεν είναι αυτός που «λοιδορούμενος ουκ αντελοιδόρει, πάσχων ουκ ηπείλει»; (Α΄Πέτρ. β΄23). Δεν είναι ο Απόστολός του που μας νουθετεί, λέγοντας · «Εάν πεινά ο εχθρός σου, ψώμιζε αυτόν· εάν διψά, πότιζε αυτόν… (και) μη νικώ υπό του κακού αλλά νίκα εν τω αγαθώ το κακόν»; (Ρωμ. ιβ΄20-21). Και πότε η Εκκλησία του Χριστού, και εννοείται εδώ χωρίς σωβινισμό, η Ορθόδοξη Εκκλησία, ενέχεται, επειδή έτσι καθοδηγεί, με βάση τη Βίβλο, σε «αιμομιξίες, προδοσίες, σφαγές»; Εάν είναι ανιστόρητος ο Σαραμάγκο, τότε, δυστυχώς, άφευκτα είναι ο ίδιος που πάσχει από εγκεφαλική παράκρουση.

Πάντως, όταν ο Γουίλσον, Πρόεδρος των ΗΠΑ, μετά την συμφορά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, απέστειλε στον άθεο Πρόεδρο της Γαλλίας Κλεμανσώ δεκατρείς βασικούς όρους για την διασφάλιση της ειρήνης στον κόσμο, ως τελευταίο όρο του υπέβαλε την Αγία Γραφή, την οποία και του απέστειλε. Ο Κλεμανσώ, τότε, ειρωνικά την πέταξε στον κάλαθο των αχρήστων. Τελικά η «σοφία» των τότε ηγητόρων της Ευρώπης, και όχι η Βίβλος, ήταν αυτή, που οδήγησε σε λίγα χρόνια στη σχιζοφρένεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου! Αυτό πρέπει να το γνωρίζει ο Σαραμάγκο και οι κάθε λογής επίδοξοι ομόφρονες του. Γιατί, αν σήμερα θρηνούμε προσωπικές, οικογενειακές και παγκόσμιες συμφορές, αυτό δεν οφείλεται στον «παραλογισμό» της Βίβλου αλλά στην αυθαιρεσία του ανθρώπου και στην περιφρόνηση των εντολών Εκείνου, που είπε· «Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται (πόσο μάλλον οι κατά καιρούς Σαραμάγκοι), οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθουσι» (Λουκ. κα΄33). Γι’ αυτό, αν έλειπε η Βίβλος, τι θα γινόμασταν!

«ΛΥΔΙΑ» ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2009, σελ.291-292