Πηγή : Αmen.gr
Νίκος Παπαχρήστου: Σεβασμιώτατε, ακούγεται ότι η Εκκλησία δεν θα έπρεπε να έχει λόγο στην συζήτηση για την αποτέφρωση των νεκρών. Δεν είναι στις αρμοδιότητες της, αφορά την Πολιτεία…
Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος: Καταρχάς το θέμα της ταφής ή της αποτέφρωσης είναι σαφώς και αρμοδιότητας της Εκκλησίας, διότι η Εκκλησία τελεί την εκκλησιαστική πράξη που ονομάζεται επικήδειος ακολουθία, η οποία μάλιστα προϋποθέτει ύπαρξη νεκρού σώματος και μιλάει για ανάσταση αυτού του σώματος. Υπ' αυτήν την έννοια, όταν τίθεται εκ μέρους της Πολιτείας το θέμα της αποτέφρωσης, αυτό αφορά και την Εκκλησία, η οποία οφείλει να τοποθετηθεί .
N.Π.: Στο ποίμνιό της εννοείτε…
Μητρ.Μεσογαίας: Στο ποίμνιό της… Σε αυτούς που της ζητούν κηδεία, που σημαίνει ότι την πιστεύουν και την δέχονται, η ίδια καλείται να ανταποκριθεί με κάποιο τρόπο. Σε αυτή την κατεύθυνση έγινε μια εισήγηση και μια εκτενής συζήτηση στην οποία δεν υπήρξε καμία αντίθεση από κανέναν και ήταν σαφώς ομόθυμη και αυτονόητη η άποψη ότι η Εκκλησία έχει και Θεολογία και πράξη που γνωρίζουν μόνο την ταφή ως απόδοση και τιμής αλλά και έκφραση πίστης στη συνεχιζόμενη πορεία του ανθρώπου και μετά τον θάνατο.
Όταν κάποιος ζητήσει να αποτεφρωθεί, πολύ πιθανόν αυτό να υποκρύπτει είτε αμφισβήτηση του κύρους της Εκκλησίας ή μη κατανόηση της Θεολογίας της ή μηδενιστική αντίληψη. Ότι δηλαδή “εγώ είμαι ένα τίποτα, είμαι ένα ζώο που θα ζήσω λίγα χρόνια και μετά θα πεθάνω”. Αυτό δεν το δέχεται η Εκκλησία. Οπότε πρέπει να ορίσει την κατεύθυνση που θα δώσει στο ποίμνιό της, αν της παρουσιαστούν τέτοια περιστατικά. Είναι αυτονόητο ότι όταν ένας δηλώνει αθεΐα ή μηδενισμό ή άρνηση της Εκκλησίας, αυτομάτως δεν έχει κανένα λόγο η Εκκλησία να του ψάλει “Μακαρία η οδός ή πορεύη σήμερον…” ή τους γεμάτους ελπίδα σωτηρίας προσευχητικούς ύμνους της. Αυτό έπρεπε η Εκκλησία κάπως να το διασαφηνίσει…
Ν.Π.: Αυτό όμως, Σεβασμιώτατε, ισχύει για κάποιον που επιθυμεί την αποτέφρωση της σορού του και δεν πιστεύει, δεν ανήκει στην Εκκλησία…
Μητρ.Μεσογαίας: Ασφαλώς…
Ν.Π.: Στην περίπτωση όμως που αυτός που επιλέγει την αποτέφρωση είναι χριστιανός Ορθόδοξος και δηλώνει πιστός; Που για άλλους λόγους κάνει αυτή την επιλογή; Ίσως γιατί δεν θα ήθελε να περάσει η οικογένεια του τη δοκιμασία της εκταφής…
Μητρ. Μεσογαίας: Ακριβώς αυτός ήταν και ο λόγος που έγινε η συζήτηση για την καύση των νεκρών. Δηλαδή, η ύπαρξη κακής πληροφόρησης ή η διαμόρφωση ψυχολογικής αντίληψης δυσμενούς ως προς την ταφή και ευνοϊκής ενδεχομένως ως προς την καύση. Η ανάγκη κατανόησης του τι ακριβώς σημαίνει αποτέφρωση. Και γι’ αυτό η ευθύνη της Εκκλησίας είναι να πει προς τον λαό αφενός το πως ακριβώς εκφράζει τον σεβασμό ως προς το σώμα και την ψυχοσωματική ενότητα του ανθρώπου και αφετέρου… είπατε προηγουμένως ότι έχει αποστροφή στη διαδικασία της εκταφής… πώς η εκταφή μπορεί να αποτελεί ένα εξαιρετικό γεγονός συνάντησης με το υπόλειμμα του ανθρώπου μας, αν γίνεται σωστά. Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να είναι ένα αποτρόπαιο πράγμα το οποίο πραγματικά να αναστατώνει τον άνθρωπο. Ευθύνη μας είναι να περιποιηθούμε την εκταφή και να την αναδείξουμε.
Ν.Π.: Το αν γίνεται σωστά συνδέεται και με το αν η γη έχει τις ιδιότητες να ολοκληρώσει την αποσύνθεση…
Μητρ.Μεσογαίας: Έχετε δίκιο, αλλά ακόμη και στην περίπτωση που δεν έχει ολοκληρωθεί η αποσύνθεση θα μπορούσε να γίνει μια σωστή ποιμαντική… Εγώ έχω άμεση εμπειρία, πηγαίνω σε εκταφές μαζί με ανθρώπους που έχασαν τα παιδιά τους, και είχαν πολύ μεγάλη δυσκολία. Δεν είχα καμία περίπτωση, ούτε μια, που να μην επέστρεψαν με μεγάλη ανακούφιση. Και ενώ πήγα να κάνω την εκταφή μαζί με τους αρμόδιους των κοιμητηρίων και οι γονείς να παραμείνουν σε απόσταση , τελικά οι ίδιοι περιποιηθήκαν τα οστά των παιδιών τους…
Βίαιη πράξη η αποτέφρωση
Ν.Π.: Θεωρείτε, Σεβασμιώτατε, την αποτέφρωση μια πράξη βεβήλωσης…
Μητρ.Μεσογαίας: Είναι βίαιη πράξη… Ενώ η ταφή έχει τόση ευγένεια και σεβασμό. Τοποθετούμε το σώμα στη γη σαν σπόρο με ελπίδα βλάστησης και καρποφορίας. Η ίδια η φύση προνοεί ώστε να μείνει ένα υπόλοιπο, τα οστά, το λείψανο. Απόδειξη ότι δεν είμαστε ένα τίποτα. Ενώ με την καύση, το σώμα γίνεται στάχτη που πετιέται. Γινόμαστε τίποτα. Αυτό η Εκκλησία δεν μπορεί να το δεχθεί…
Ν.Π.: Δεν είναι όμως βεβήλωση η εκταφή μη αποσυντεθημένων σωμάτων – από γη που έχει χάσει πλέον αυτές τις ιδιότητες της- τα οποία μετά ταύτα τοποθετούνται όπως όπως σε λάκκους ή ακόμα χειρότερα, όπως λέγεται, σε οξέα;
Μητρ.Μεσογαίας: Το όπως όπως πρέπει οπωσδήποτε να το αποφύγουμε. Χρέος της Εκκλησίας είναι να μας υποδείξει και στην περίπτωση αυτήν πώς μπορούμε να τιμούμε το νεκρό σώμα. Και πώς να αφήνουμε να εκφραστεί ο σεβασμός και η προοπτική της ανθρώπινης συνέχειας.
Η Ταφή είναι έκφραση πίστης στην Ανάσταση
Ν.Π.: Η ταφή είναι ζήτημα μόνο παράδοσης; Συνδέεται με την Θεολογία ή με το δόγμα;
Μητρ.Μεσογαίας: Νομίζω ότι είναι όλα μαζί. Αυτή την πράξη γνωρίζει η Εκκλησία, με αυτόν τον τρόπο έγινε η ταφή του Κυρίου, γεγονός που τιμούμε με εξαιρετικούς ύμνους και ψηλή θεολογία. Έχουμε τις κοιμήσεις των Αγίων, τα άγια λείψανα, που τόσο τιμά η Εκκλησία μας. Αυτό είναι και παράδοση και Θεολογία και ζωή και βίωμά της. Είναι έκφραση της πίστης της στην ανάσταση και των σωμάτων.
Ν.Π.: Την ίδια στιγμή, άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες, μάλιστα και κάποιες γειτονικές μας, έστω κατ’ άκραν οικονομία έχουν αποδεχθεί ή ανεχθεί την αποτέφρωση…
Μητρ.Μεσογαίας: Δεν είμαι σίγουρος αν την έχουν αποδεχθεί κατ’ άκραν οικονομία, με ποιούς όρους ή πώς το λέτε…
Ν.Π. : Το λέω με την έννοια ότι τελούν εξόδιο ακολουθία…
Μητρ. Μεσογαίας: Αυτός είναι και ένας λόγος που έπρεπε να δούμε πώς θα το διαχειριστούμε ποιμαντικά ως Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος στα πλαίσια της δικής μας πραγματικότητας. Απ' ό,τι γνωρίζουμε, δεν τελείται Ορθόδοξη εξόδιος ακολουθία μπροστά σε τεφροδόχο. Τουλάχιστον επίσημα. Μπορεί να γίνεται η κηδεία και μετά να γίνεται η καύση και τα υπόλοιπα… Εκτός τούτου, η απόφαση της Συνόδου, σε ειδικές περιπτώσεις, δίνει αρμοδιότητα στον επίσκοπο να αποφασίζει εκείνη την στιγμή τι θα κάνει. Επιπλέον, το θέμα θα ξανασυζητηθεί στην επόμενη Σύνοδο της Ιεραρχίας, ώστε να προσδιοριστούν τα βασικά κριτήρια χειρισμού των ειδικών περιπτώσεων. Θα σας αναφέρω μία ειδική περίπτωση.
Έχουμε κάποιον ο οποίος προέρχεται από μια παράδοση ινδουιστική, ανατολική, όπου συνηθίζουν να καίνε τα σώματα. Αυτή είναι η παράδοσή του. Έτσι λειτουργεί και το συναίσθημά του. Έρχεται στην Ελλάδα και γίνεται ορθόδοξος. Δεν γνωρίζει όσα είπαμε και κάποια στιγμή πεθαίνει. Οι συγγενείς του αντιδρούν στην ιδέα της ταφής γιατί δεν είναι εξοικειωμένοι μαζί της και ζητούν να καεί. Ο ίδιος δεν είχε εκφραστεί. Είναι όντως ένα λεπτό και ιδιάζον ζήτημα για το οποίο απευθύνονται οι ιερείς του κοιμητηρίου στον Επίσκοπο. Αν δεν έχει ληφθεί σαφής σχετική Συνοδική απόφαση, ο Επίσκοπος έχει από την Σύνοδο την ελευθερία να αποφασίσει.
Ν.Π.: Άρα και για έναν άνθρωπο ο οποίος ήταν πιστός αλλά για δικούς του λόγους είχε εκφράσει την επιθυμία να αποτεφρωθεί και οι συγγενείς του να πρέπει να κάνουν πράξη την τελευταία του επιθυμία, τότε και ο Επίσκοπος στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να επιτρέψει την τέλεση της ιεροπραξίας…
Μητρ. Μεσογαίας: Δεν νομίζω. Αυτό δεν αποτελεί ειδική περίπτωση. Για τις ειδικές περιπτώσεις, η Σύνοδος δεν σκλαβώνει τον Επίσκοπο, απλώς θα τον βοηθήσει δίνοντάς του κάποιες κατευθύνσεις.
Ν.Π.: Πιστεύετε, Σεβασμιώτατε, ότι αυτές οι συζητήσεις γίνονται γιατί στην πραγματικότητα ο φόβος του θανάτου είναι ισχυρός και ο σύγχρονος άνθρωπος αποστρέφεται ό,τι ακολουθεί το θάνατο;
Μητρ. Μεσογαίας: Νομίζω ότι ο τρόπος και μόνο που θέσατε το ερώτημα εξυπονοεί την καταφατική απάντηση. Πράγματι οι άνθρωποι σήμερα δυσκολεύονται. Πρέπει όμως να διευκολυνθούν από την Εκκλησία και να μάθουν ορισμένα πράγματα. Ότι πρέπει να δεχθούν όσοι πιστεύουν και εμπιστεύονται την Εκκλησία τους δικούς της όρους. Διαφορετικά, θα έρθει άλλος και θα πει μεθαύριο ότι δεν θέλει να βαφτίζεται στο νερό, έτσι όπως γίνεται, αλλά να τον ραντίζουμε. Δεν θα υποχωρήσει η Εκκλησία. Προ καιρού, εμφανίστηκαν κάποιοι που είπαν ότι εμείς φοβόμαστε τα μικρόβια στη Θεία Κοινωνία και ότι θέλουμε λαβίδες μιας χρήσεως. Αντιλαμβάνεται κανείς πως αυτές οι αυθαίρετες αλλαγές αποδομούν την πίστη και την ίδια την υπόσταση της Εκκλησίας. Η Εκκλησία έχει μια πάγια διδασκαλία. Με κατανόηση και υπομονή πρέπει να την εξηγήσει στον σύγχρονο άνθρωπο. Οφείλει να δώσει την ελπίδα της μετά θάνατον πορείας που την πιστεύει και την ζει και 2000 χρόνια αυτήν κηρύττει με τον καλύτερο τρόπο. Να ομορφύνει τα κοιμητήρια… Πόσο διαφορετικός είναι ο όρος κοιμητήριο από τον όρο νεκροταφείο. Εφόσον μιλάει για κοίμηση, αυτό το πράγμα πρέπει να το δώσει και ως ελπίδα. Συνεπώς, με πολλή αγάπη και κατανόηση πρέπει να κάνει μια ποιμαντική προς αυτήν την κατεύθυνση.
Η Εκκλησία πρέπει να δώσει ξανά αυτό που χάνουμε
Ν.Π.: Έχει να κάνει και το γεγονός ότι έχει χαθεί αυτή η «σχέση» που υπήρχε τις περασμένες δεκαετίες, ιδιαίτερα στην επαρχία, ανάμεσα στους ζώντες και τους κεκοιμημένους ;
Μητρ. Μεσογαίας: Έχετε απόλυτο δίκιο και έτσι είναι. Η Εκκλησία πρέπει να μας ξαναδώσει αυτό που φαίνεται πως χάνουμε. Να δημιουργήσει συνθήκες σχέσης με τους κεκοιμημένους. Το να ανάψουμε το καντηλάκι, να πάμε στο κοιμητήριο, να κάνουμε το τρισάγιο, να ετοιμάσουμε τα κόλλυβα… να μην γίνεται μόνο τυπικά, σαν ένα έθιμο. Αλλά να αποτελεί έκφραση σχέσης και κοινωνίας με τους κεκοιμημένους. Και εδώ είναι η ουσία του προβλήματος. Πρέπει να επιστρέψουμε στην αλήθεια και όχι να μείνουμε στον τύπο. Έτσι η Εκκλησία θα βοηθήσει τους ανθρώπους μέσα τους να ζήσουν την αλήθεια. Δεν είναι σωστό να αποφασίζουμε για τον λαό χωρίς να τον προετοιμάζουμε να δεχθεί το μήνυμά μας ως αλήθεια. Η αλήθεια δεν επιβάλλεται. Εμπνέεται.
Ν.Π.: Η επαφή κάποιου με το συγγενικό του πρόσωπο, που «έχασε» γίνεται και μέσω του σημείου της ταφής του σώματός του;
Μητρ. Μεσογαίας: Βλέπετε πάντοτε η παράδοσή μας -και έτσι την ζούσαμε στα χωριά και στις μικρές αστικές κοινωνίες-, ήθελε να ξενυχτούμε τον νεκρό, να τον ασπαζόμαστε πριν φύγει, να τον θάβουμε ξεσκέπαστο και μετά να τον καλύπτουμε, η κηδεία γινόταν με εμφανές το σώμα του, την τελική του όψη… Τώρα τελευταία αποφεύγουμε να αντικρίζουμε τους νεκρούς. Δεν τους κρατούμε στα σπίτια μας. Πηγαίνουμε σε έναν απρόσωπο θάλαμο σε ένα κοιμητήριο που είναι τρεις, τέσσερις μαζί. Στα αστικά κοιμητήρια, δεν ξέρει ο ιερέας ποιον θάβει. Έχει να κάνει ανά μισή ώρα μια κηδεία. Μπορεί να μπερδέψει και το όνομα… Αντίθετα, στο χωριό ο παπάς είχε μια κηδεία το μήνα ή στους δύο μήνες. Πήγαιναν όλοι. Ο ιερέας γνώριζε τον νεκρό, τη ζωή του, τους συγγενείς. Όλοι ήταν μια οικογένεια. Πρέπει να αναβιώσουμε το παρελθόν μας με τα σύγχρονα δεδομένα.
Και κάτι άλλο. Χρησιμοποιήσατε την λέξη «έχασε». Και την χρησιμοποιούν πολλοί. Ότι ο θάνατος είναι «χαμός». Δεν είναι χαμός, είναι χωρισμός. Χάνεται σημαίνει ότι πάει στο πουθενά. Χωρίζεται σημαίνει ότι πηγαίνει στην αιώνια κατάσταση στην οποία θα ξανασυναντηθούμε, «εν ετέρα μορφή» ο καθένας. Είναι πεποίθηση της Εκκλησίας αυτό, είναι το μήνυμα της. Αυτό ζει. Αυτό είναι η Ανάσταση. Αυτό είναι Εκκλησία. Δεν μπορεί να το αρνηθεί αυτό. Πρέπει να το προσφέρει. Δεν πρέπει να το παραδώσει άνευ όρων.
Ν.Π.: Οπότε η ποιμαντική της Εκκλησίας για το ζήτημα θα μπορούσε νε ξεκινήσει πριν ακόμα η Ιεραρχία καθορίσει τους όρους, το πλαίσιο των συγκεκριμένων προϋποθέσεων;
Μητρ.Μεσογαίας: Θα μπορούσε οι όροι να είναι ένα τεχνητό πράγμα το οποίο δεν θα βοηθούσε και πολύ. Αλλά θα μπορούσε οι όροι να είναι μια παρακίνηση γενικά των Επισκόπων και των Ιερέων να περάσουν σε μια ποιμαντική του θανάτου που θα βοηθάει μέσω της πίστεως να ζει κανείς την προσδοκία της πλήρους αποκαταστάσεως μετά θάνατον.
Ν.Π.: Οι απλοί άνθρωποι συνδέουν την ταφή με τη Δευτέρα Παρουσία. Όμως υπάρχουν όρια στη δύναμη του Θεού, δηλαδή η ανάσταση θα γίνει δυνατή μόνο εφόσον υπάρχουν ενταφιασμένα σώματα και ο Θεός δεν έχει τη δύναμη να αναστήσει από την στάχτη; Υπάρχουν όρια στη δύναμη του Θεού;
Μητρ. Μεσογαίας: Η απάντηση είναι εύκολη. Έχουμε πολλούς ανθρώπους που κάηκαν σε διάφορα δυστυχήματα. Ένας Θεός που μπορεί μόνον έτσι και δεν μπορεί αλλιώς δεν είναι Θεός. Δεν υπάρχει τέτοιος Θεός. Το θέμα λοιπόν δεν είναι πως ο Θεός θα αποκαταστήσει, είναι το πώς εμείς θα εκφράσουμε ως Εκκλησία εν τω κόσμω αγωνιζομένη τον σεβασμό μας στους ανθρώπους οι οποίοι φεύγουν από αυτή την ζωή και ταυτόχρονα την πίστη μας στην αιώνια πορεία τους. Δεν σχετίζεται με το τι θα κάνει ο Θεός αλλά με το τι θα πράξουμε εμείς.
Ν.Π.: Είναι θέμα, λοιπόν, σεβασμού και πίστης…
Μητρ. Μεσογαίας: Πολύ σωστά. Σεβασμός και πίστη. Αν υπήρχε μια πρόταση, όχι η καύση ή αποτέφρωση, αλλά κατατεμαχισμός ώστε να χωρέσει σε ένα πολύ μικρότερο κουτάκι για να κερδίσουμε χώρο. Δεν είναι πολύ βίαιο; Δεν είναι αποτρόπαιο; Έτσι είναι και το άλλο και δεν χρειάζεται να συγκριθεί πιο από τα δύο είναι πιο αποτρόπαιο… Είναι βίαιο.
Και αυτό δεν θέλουμε να το κάνουμε. Δεν πρέπει να το κάνουμε. Εδώ εμείς μιλάμε για την αφαίρεση των οργάνων σε περίπτωση μεταμοσχεύσεων με ποια διαδικασία πρέπει να γίνεται ώστε να αποδίδεται σεβασμός στο νεκρό σώμα, πράγμα που δεν είναι καθόλου εύκολο. Είναι ωραίο πράγμα να εκδηλωθεί η ευγένεια της ψυχής ως σεβασμός και η εσωτερική της ασφάλεια ως πεποίθηση, ως πίστη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου