Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ!
Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ!
-Του Χρυσοστόμου Α. Σταμούλη, Καθηγητού Πανεπιστημίου.
-Γέννηση, ζωή, πάθος, Σταυρός και Ανάσταση, τα σημαντικότερα γεγονότα,
σταθμοί του λειτουργικού χωροχρόνου, συνδέουν το λόγο της υπάρξεώς τους
με το μυστήριο του Χριστού. Χριστός αρχή και τέλος, θα έλεγαν οι Πατέρες
της Εκκλησίας. Γίνεται εμφανής, λοιπόν, ο ουσιαστικός σύνδεσμος της
περί Χριστού διδασκαλίας της Εκκλησίας με τη διδασκαλία και το γεγονός
της σωτηρίας. Εξάπαντος, βέβαια, οφείλω να
ομολογήσω, ότι τούτη η έμφαση στο πρόσωπο του Χριστού δεν αλλοιώνει το
συνολικό χαρακτήρα της Ορθόδοξης Θεολογίας η οποία είναι κατεξοχήν
δοξολογική. Η δόξα του Θεού σημαίνει τη δόξα του Πατρός, του Υιού και
του Αγίου Πνεύματος. Η όλη Τριάδα δοξάζει και δοξάζεται, καθώς η όλη
Τριάδα ενεργεί το μυστήριο της Θείας Οικονομίας.
Εντούτοις, η πλήρωση του μυστηρίου της Θείας Οικονομίας, δεν θα
μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τη συμβολή του κτίσματος, δηλαδή χωρίς την
ελεύθερη κατάφαση του ανθρώπου. Κεντρική θέση, σε αυτή τη διαδικασία
οικείωσης του Φωτός, κατέχει στην Ορθόδοξη Θεολογία και Εκκλησία το
πρόσωπο της Μητέρας του σαρκωθέντος Λόγου, το πρόσωπο της Παναγίας
Θεοτόκου. Και εάν το πρόσωπο του Υιού κάνει φανερή την θεία
πραγματικότητα, το πρόσωπο της Παναγίας φανερώνει την αλήθεια της
ανθρώπινης πραγματικότητας. Θεία και ανθρώπινη πραγματικότητα κάνουν την
Σωτηρία να αληθεύει. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο η Θεομήτωρ βρίσκεται
στην καρδιά της εκκλησιαστικής κοινότητας.
Η Παρθένος Μαρία είναι ο ναός ο ακατάλυτος και άγιος, στον οποίο
σκήνωσε ο Λόγος. Είναι το χωρίον του αχωρήτου. Είναι ακόμη η χωρήσασα
τον αχώρητον «εν μήτρα αγία παρθενική». Συνεπώς, η θεολογική ταύτιση
Θεοτόκου και Εκκλησίας, που συχνά ακούμε στα κείμενα των Πατέρων της
Εκκλησίας, οδηγεί στην ανέρευση και ανάδειξη της θεολογικής αλήθειας
σύμφωνα με την οποία η Εκκλησία είναι χωρίον ή χώρα του αχωρήτου και
πλατυτέρα των ουρανών. ’λλωστε, όπως ορθά έχει υπογραμμίσει ο μακαριστός
Επίσκοπος Κοζάνης Διονύσιος Ψαριανός, «η πλατυτέρα, ζωγραφουμένη εις το
ημιθόλιον της κόγχης του ιερού βήματος, μετά του Ιησού Χριστού, τούτο
ακριβώς συμβολίζει: την Εκκλησία μετά του Ιησού Χριστού εν τω μέσω
αυτής».
Η Θεοτόκος, λοιπόν, ως αχωρητοχώρα ή αχωρητοχωρίον του
αχωρητοχωρήτου Υιού της βιώνει και συνάμα φανερώνει, πρώτη αυτή, το
θαυματουργικό γεγονός, το μυστήριο του Χριστού, του Σαρκωμένου Λόγου,
και της Εκκλησίας. Η Μαρία είναι το πρώτο ανθρώπινο όν, παράλληλα με την
ανθρωπότητα του Λόγου, που σχετίζεται μαζί του ευχαριστιακά και
λυτρωτικά. Η Θεία Ευχαριστία, το όντως μυστήριο της Εκκλησίας, γίνεται
δυνατή μόνο με την υποστατική ένωση Θεότητας και ανθρωπότητας που
πραγματοποιείται στη μήτρα της Παρθένου Μαρίας θαυματουργικά και συνεπώς
ελεύθερα.
Η Θεοτόκος προσφέρει δια της υπουργίας του μυστηρίου της Ενσάρκωσης,
το δώρο, τον Υιό της, στους εστιωμένους εντός της μητέρας Εκκλησίας.
Πρόκειται σαφώς για τις ευχαριστιακές προεκτάσεις της περί Θεοτόκου
διδασκαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, πού οδηγούν στην μετοχή της
αλήθειας, σύμφωνα με την οποία η πίστη στο μυστήριο του Χριστού αποτελεί
το Εισοδικόν για το μυστήριο της Θεοτόκου, αλλά και το αντίθετο.
Συνεπώς, η Παναγία μητέρα καλεί τους πιστούς να μετάσχουν στο
μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, δια του οποίου οι πιστοί γίνονται
κοινωνοί αλλά και ομολογητές του μυστηρίου του Σταυρού και της
Ανάστασης. Με άλλα λόγια δια της Θείας Ευχαριστίας γίνονται οι
θεασάμενοι «την του Χριστού ανάστασιν».
Και εξάπαντος η Θεοτόκος δεν προσκαλεί απλά και μόνο τους πιστούς
στη θέαση του Σταυρού και της ανάστασης του Χριστού, αλλά η στάση της, ο
τρόπος της υπάρξεώς της προσδιορίζει και τον τρόπο οικείωσης, ψηλάφησης
και βίωσης της αλήθειας.
Και είναι αλήθεια ότι η μοναδικότητα και το ανεπανάληπτο του
προσώπου του Ιησού Χριστού, του Υιού της, καθιστά μοναδική και τη θέση
της Μαρίας στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας. Όλο το μυστήριο της
Παναγίας Θεοτόκου συνοψίζεται στο μυστήριο του Χριστού και με αυτό
εξηγείται.
Η Παναγία φανερώνει τον άνθρωπο που ξεπερνά τα πλαίσια-όρια της
αυτοσυντήρησης και ορθώνει την καινή, τη νέα ύπαρξη που η ελευθερία της
επέτρεψε στο Λόγο να της δωρίσει. Διά της θλίψεως αναζητά την «επέκεινα
έκταση» που στην περίπτωση φανερώνει την εισβολή των εσχάτων στα
παρόντα. Η αλήθεια της υπάρξεως συνίσταται στην μεταποίηση του ιδιωτικού
σχήματος σε σχήμα αληθινό. Η άνθρωπος, η Θεοτόκος, η μητέρα Παναγία
δείχνει το δρόμο που χάνεται μέσα στ’ αγκάθαια και εγκαταλείπει την
ασφάλεια της αυτοσυντήρησης που οδεύει τον δρόμο τον άλλο, που δεν είναι
παρά «μια εικονική προβολή χωρίς αλήθεια». Τούτη η πορεία της Παναγίας-
συμπόρευση με τη σαρκωμένη Αλήθεια- προβάλει τον κατά φύση άνθρωπο και
ταυτόχρονα δεικνύει τις εκτροπές από τη φύση που ζωγραφούνται σε θεωρίες
υπανθρώπων και υπερανθρώπων. ’λλωστε, ο Θεός Λόγος, για να σώσει τον
άνθρωπο, δεν έγινε ούτε υπάνθρωπος, ούτε υπεράνθρωπος, αλλά πραγματικός-
καινός άνθρωπος. Προσέλαβε όλη τη φύση του κτιστού δημιουργήματός Του
«δίχα μόνης αμαρτίας». Μέσα σ’ αυτό το μυστήριο, το μυστήριο του
Θεναθρώπου Χριστού, μπορεί κανείς ν’ ανακαλύψει και να αναγνωρίσει το
μυστήριο της Θεοτόκου. Η εμπειρία του Χριστού και μόνο αυτή, μπορεί να
ερμηνεύσει την εμπειρία της Θεομήτορος που «ξεπερνά το άμεσο, δίχως ούτε
μια στιγμή ν’ αφίσταται του πραγματικού». Κορύφωση αυτής της
θεομητορικής εμπειρίας αποτελεί η εμπειρία του Σταυρού, όπου η μητέρα
παρουσιάζεται από τους Αγίους Πατέρες να ξεπερνά αγωνιζόμενη το όριο της
αμεσότητας και να θεωρεί την πραγματικότητα του επέκεινα.
Το μυστήριο του Σταυρού θα μπορούσε αλλιώς, και εντός αυτών των
πλαισίων, να ονομαστεί «μυστήριο του πραγματικού», καθώς φανερώνει την
πραγματικότητα της Σάρκωσης, της ζωής, του πάθους, του ίδιου του Σταυρού
και της Ανάστασης και αναγνωρίζει «την απλή κόρη της γής, Θεοτόκο,
καθέδρα του μόνου Βασιλέα των πάντων».
Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Χρυσοστόμου Α. Σταμούλη, Καθηγητού Πανεπιστημίου,
Α.Π.Θ., Επιστημονική Επετηρίδα Θεολογικής Σχολής, Τόμος 9, Θεσσαλονίκη 1999
[ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΗΣ «ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ»]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου