ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

Ο Σταυρός του Χριστού είναι η αρχή και το τέλος, το Α και το Ω της χριστιανικής αποκάλυψης. Όλη η σωτηριολογική διδασκαλία της Εκκλησίας, η ηθική και κοινωνική διάσταση, ο ουρανός και η γη, ο Θεός και ο άνθρωπος είναι στο απέραντο και ατελεύτητο μυστήριο του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Μένει αλύτρωτος και ξένος προς τη σωτηρία, έξω της παρεμβολής όποιος δεχθεί την ηθική και κοινωνική διδασκαλία του Χριστού αλλά απορρίπτει το Σταυρό Του. Γι’ αυτό ακριβώς μένουν αλύτρωτοι όσοι μιλούν για το Χριστό, αλλά καταπατούν το Σταυρό Του, τον αποστρέφονται ή τον βλασφημούν. Ασυνάρτητη και αλύτρωτη παραμένει η σημερινή Ευρώπη. Ολόκληρη η κοινωνική και οικονομική ενότητα, η οποία αποδέχεται τη χριστιανική διδασκαλία σαν ύψιστη φιλοσοφία, ηθική και κοινωνική, αλλά παραθεωρεί την παμμεγίστη και λυτρωτική θυσία του μεγάλου Εσταυρωμένου μας. Ναι! Μένει αλύτρωτη και αμαρτωλή σε βάθος, γιατί εξομοιώνει τον χριστιανισμό με όλες τις άλλες θρησκείες, προπαντός τις μονοθεϊστικές ή δοξασίες χριστιανικές που απεμπολούν και βλασφημούν τον Σταυρόν του Χριστού.

Ο χριστιανισμός είναι η μόνη αλήθεια, η αποκάλυψη του ουρανού και ο Χριστός, ο Υιός του Θεού έδωσε το Άγιον Αίμα Του επάνω στο Σταυρό για να ελευθερώσει τον άνθρωπο από την αμαρτία. Σταυρώθηκε, τάφηκε και αναστήθηκε την τρίτη ημέρα. Εκείνος είναι η κεφαλή τούτου του μυστικού σώματος της Εκκλησίας και ο Σταυρός του ο Τίμιος τοποθετήθηκε στο κέντρο της ζωής, στο κέντρο του Παραδείσου και όποιος με ευλάβεια τον ατενίζει, σώζεται. Ο ίδιος είπε: «Καθώς Μωυσής ύψωσεν τον όφιν εν τη Ερήμω, ούτως υψωθείναι δει τον Υιόν του ανθρώπου ίνα πας ο πιστεύων εις αυτόν μη απόληται αλλ’ έχη ζωή αιώνιον», Ιωάν. 3, 14. Όλοι οι νόμοι, όλες οι προφητείες, όλο το πορφυρούν αίμα των μαρτύρων, οι ιδρώτες και τα δάκρυα των αγωνιστών της πίστεως, Πατέρων και Κληρικών και αναχωρητών, είναι σεμνά και πολύτιμα μαργαριτάρια κάτω από το Σταυρό του Ιησού.

Το ατελείωτο μυστήριο του Σταυρού το αποκάλυψε ο Άγιος Θεός όταν ο Χριστός άφησε την τελευταία του πνοή επάνω στον Σταυρό. Ο ουρανός έδειξε τα σημεία του, ο ήλιος σκοτίσθηκε, η γη συνταράχθηκε, συγκλονίστηκαν τα θεμέλιά της, έτρεμε ολόκληρη από της δωδεκάτης ώρας μέχρι της τρίτης. Σκοτάδι πυκνό κάλυψε όλη τη γη. Αυτό ακριβώς το σκότος σαν είδε ο Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης, που εκείνη τη στιγμή βρισκόταν στην Αίγυπτο, είπε τούτον τον περίφημο λόγο που έμεινε στην ιστορία των εθνών: «Ή Θεός τις πάσχει, ή το παν απώλετο». Και το καταπέτασμα του Ναού σχίσθηκε από πάνω μέχρι κάτω. Και φάνηκαν των Αγίων τα Άγια. Ναι! έτρεμε η γη και συνταράσσετο γιατί έπρεπε να γκρεμισθούν τα πάντα, ότι υπήρχε στην ανθρώπινη ζωή, μύθοι, φιλοσοφίες, κακοδιδασκαλίες και πάνω σε παρθένο και ισόπεδο έδαφος να θεμελιωθεί η Νέα Κτίση, η καινούργια ζωή, «πάσα φάραγξ πληρωθήσεται και παν όρος και βουνός ταπεινωθήσεται και έσται τα σκολιά εις ευθείαν και αι τραχείαι εις οδούς λείας και όψεται πάσα σαρξ, το σωτήριον του Θεού», Λουκ. 3, 56. Έπεσε στη γη πυκνό και αδιαπέραστο σκοτάδι, γιατί μέσα στο σκότος φαίνεται περισσότερο το φως και πάλι ο Ησαΐας, ο μεγαλοφωνότατος λέγει: «Γη Ζαβουλών και γη Νεφθαλείμ, οδόν θαλάσσης πέραν του Ιορδάνου, ο λαός ο καθήμενος εν σκότει είδεν φως μέγα», Ματθ. 4, 15-16. Και ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί στο πρώτο κεφάλαιο του Ευαγγελίου του: «εν αυτώ (τω Χριστώ) ζωή ην και η ζωή ην το φως των ανθρώπων. Και το φως εν τη σκοτία φαίνει και η σκοτία αυτώ ου κατέλαβεν», Ιωάν. 1, 4-5.

Σύμβολο λοιπόν το σκοτάδι που έδειχνε καθαρά τη θεοσκότεινη νύχτα που είχε απλωθεί σ’ όλη τη γη. Αδιαπέραστο σκοτάδι, νύχτα ασέληνη υπήρχε στη μυθολογία, στην επιστήμη και τη φιλοσοφία και σ’ όλες τις πτυχές της παγκόσμιας ειδωλολατρίας. Έχοντας επίγνωση της επικρατούσας κατάστασης σ’ ολόκληρο τον κόσμο, διακήρυξε ο Απόστολος των Εθνών ο Παύλος επαναλαμβάνοντας το λόγο του Προφήτη: «Απωλώ την σοφίαν των σοφών και την σύνεσιν των συνετών αθετήσω, που σοφός; που γραμματεύς; που συζητητής του αιώνος τούτου;», Α. Κορ. 1, 18-19. Το καταπέτασμα του Ναού σχίσθηκε από πάνω μέχρι κάτω και φάνηκαν τα απόκρυφα του μυστηρίου της πανανθρώπινης σωτηρίας. Έμοιαζε εκείνη η στιγμή σαν την κρίσιμη ώρα που ο Προφήτης Ηλίας μπροστά στο ιερό θυσιαστήριο ύψωσε το βλέμμα του στον ουρανό και είπε τούτο τον αιώνιο λόγο: «Κύριε επάκουσόν μου εν πυρί» και έπεσε φωτιά από τον ουρανό και έκαυσε και τα σφάγια και το θυσιαστήριο, μπροστά στα έκθαμβα μάτια του Βασιλιά Αχαάβ και των ιερέων του Βάαλ. Έτσι λοιπόν και σε τούτο το φοβερό σημείο που το καταπέτασμα του Ναού σχίσθηκε και φάνηκαν τα Άγια των Αγίων, ο Σταυρός του Κυρίου, τα άχραντα πάθη Του, πληροφορούσαν τον άνθρωπο ότι το αποκεκρυμμένο μυστήριο αποκαλύφθηκε, φανερώθηκε στον κάθε άνθρωπο που θα θελήσει να γίνει κοινωνός του μυστηρίου της σωτηρίας.

Πέρασαν πλέον τα παλιά που χώριζαν τα Άγια των Αγίων από τον πεσόντα άνθρωπο. Τώρα έγινε ένα ο ουρανός και η γη , ο Χριστός πάνω στον Σταυρό «ήπλωσεν τας παλάμας και ήνωσε τα διεστώτα», τον άνθρωπο δηλαδή με τον Θεό.

Ο ουρανός έδειξε και άλλα σημεία που προσδιορίζουν το μέγεθος και το βάθος του μυστηρίου του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού. Ο Μέγας Κωνσταντίνος βρισκόταν στο πιο δύσκολο σημείο ενός άνισου πολέμου με τον Μαξέντιο, φοβερό διώκτη των χριστιανών. Απ’ έξω από τη Ρώμη είδε το σημείο του Σταυρού «εν πλήρει μεσημβρία», λέγει ο ιστορικός Ευσέβιος, στον ουρανό σχηματισμένο το Σταυρό με αστέρια και επάνω την επιγραφή «Εν τούτω νίκα» και το σημείο αυτό δεν το είδε μόνο ο Μέγας Κωνσταντίνος, αλλά και αξιωματικοί και στρατιώτες και εμψυχώθηκαν και νίκησαν και κατήσχυναν τον Μαξέντιον ο οποίος έπεσε από την Μαλβίνα γέφυρα και πνίγηκε στον Τίβερη ποταμό. Το αιώνιο θαύμα του Σταυρού ελευθέρωσε την μαρτυρική Εκκλησία των πρώτων χριστιανικών αιώνων από τα πλήθη των πολεμίων.

Αλλά το μυστήριο του Σταυρού δεν είναι μόνο στα μεγάλα και παγκόσμια γεγονότα που κρίνουν τη ζωή του κόσμου και της Εκκλησίας, αλλά μια εσωτερική πνοή, μια ανυπέρβλητη δύναμη στην πάλη που κάνει ο άνθρωπος να νικήσει τον κόσμο, τον εαυτό του, τις δυνάμεις του σκότους και να προχωρήσει στο δρόμο της σωτηρίας.

Δεν βρίσκω λόγια να παραστήσω πως είναι αυτή η δύναμη που πηγάζει από το ιερό μυστήριο του Σταυρού. Είναι φλόγα που κατακαίει την αμαρτία χωρίς να καταστρέφει τον άνθρωπο. Είναι δροσιά που κάνει την πίστη να βλασταίνει και να θαυματουργεί. Είναι μια πλημμυρίδα ζωντανού νερού που απαλείφει τα πάθη χωρίς να προβληματίζει τον άνθρωπο. Είναι η ακραιφνής ελπίδα που βγαίνει μέσα από την ανθρώπινη δοκιμασία που μας ετοιμάζει θάνατο και γίνεται «πηγή ύδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον».

Ο Σταυρός του Χριστού είναι η δύναμη και η δόξα μας, είναι το σύμβολο της ζωής και της ανάστασης. Και κάτω από τη σκέπη Του, την παντοδύναμη βοήθειά Του αναπαυόμαστε και ελπίζουμε. Γι’ αυτό και ο Απόστολος των Εθνών, ο θείος Παύλος λέγει «κηρύττομεν Χριστόν και τούτον Εσταυρωμένον. Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον Έλλησι δε μωρίαν». Α΄ Κορινθ. 1,23-24. Και συμπληρώνει ο ιερός υμνογράφος της Εκκλησίας μας στον υπέροχο ύμνο του: «Κύριε όπλον κατά του Διαβόλου τον Σταυρόν Σου ημίν δέδοκας, φρίττει γαρ και τρέμει μη φέρων καθοράν αυτού την δύναμιν. Και νεκρούς ανιστά και θάνατον κατήργησεν».

Αυτή η περίοδος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής μας εισάγει στο μέγα μυστήριο του Σταυρού. Όποιος δεν το αισθανθεί, δεν θα νιώσει τη χαρά της αναστάσεως και μαζί με το Χριστό δεν θα αναστηθεί. Και η εντολή του ιερού υμνογράφου είναι: «Δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συνσταρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι αυτόν ταις του βίου ηδοναίς, ίνα και συζήσωμεν Αυτώ». Εκείνο που πρέπει να γνωρίσουμε περπατώντας την Αγία και Μεγάλη Τεσσαρακοστή είναι αν υπάρχει μέσα μας βαθιά στο δικό μας κόσμο η ζωογόνος πνοή του Τιμίου Σταυρού και αυτό φαίνεται καθαρά στη διάθεση που έχουμε να στερούμασθε, να πάσχουμε και να κακουχούμασθε χάριν του Χριστού. Στην άμετρη αγάπη που αισθανόμαστε για τον άνθρωπο που αναγνωρίζουμε αδελφό μας και θέλουμε να του βρισκόμασθε και να τον ευεργετούμε. Η όρεξη που έχουμε να γονατίζουμε και να προσευχόμασθε και να μην χάνουμε την ευκαιρία να παρακολουθούμε τα τελούμενα στου Ναούς την περίοδο αυτή. Τότε αξιωνόμαστε να δούμε στον ίδιο τον εαυτό μας αυτό που συναντήσαμε και θαυμάσαμε στους τρεις παίδες που ο Ναβουχοδονόσωρας, ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, τους έριψε μέσα στην «κάμινον του πυρός την καιομένη». Και όχι μόνο δεν κάηκαν αλλά υμνούσαν τον Θεόν και έψαλλαν μελωδικά σαν τους Αγγέλους «Ευλογητός ο Θεός των Πατέρων ημών, ο υπερύμνητος και υπερυψούμενος εις τους αιώνας. Αινείτε αυτόν οι ουρανοί των ουρανών, αινείται αυτόν ήλιος και σελήνη. Πάντα τα άστρα και το φως». Και συ ο πιστός μέσα στη δική σου φλόγα, την κάμινον του πυρός την καιομένην που σε απειλεί, κρατώντας τον Σταυρό του Χριστού στο στήθος και την καρδιά, θα υμνείς τον Θεόν γιατί θα βλέπεις πως η δοκιμασία σου, την οποίαν έχεις φοβηθεί, δεν σε οδηγεί στο θάνατο αλλά στη ζωή και την ανάσταση.

Στεκόμασθε με σεβασμό σ’ αυτά τα συγκλονιστικά γεγονότα που περιέσωσε η Αγία Γραφή αλλά και η ιερά παράδοση. Στους Αγίους Τρεις Παίδες το μυστήριο της σωτηρίας ενεργούσε σαν δρόσος Αερμών που έσβηνε την υπέρογκη φωτιά και εμπόδιζε να θανατώσει τους τρεις εκείνους ευσεβείς παίδες. Στην περίπτωση των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων που τους έρριψαν γυμνούς στην παγωμένη λίμνη της Σεβάστειας στην καρδιά του χειμώνα η χάρις του Σταυρού ενεργούσε σαν θερμότητα, φλόγα μεγάλη εσωτερική που εμπόδιζε το αδυσώπητο ψύχος να θανατώσει τους μάρτυρες.

Υπάρχει και σήμερα η Θεία Χάρις, όπου εμφανιστεί η πίστη η δυνατή, η βέβαιη πίστη τελεσιουργείται το θαύμα της ζωής. Από τη ζωή του Αγίου Νικολάου, Επισκόπου Μύρων της Λυκίας του θαυματουργού γνωρίζουμε τούτο το εξαίσιο θαύμα. Ένας άνθρωπος αληθινά πιστός πήγαινε να προσκυνήσει την ημέρα της εορτής του Αγίου, από την Κωνσταντινούπολη στα Μύρα της Λυκίας. Σε μια φοβερή θαλασσοταραχή βρισκόταν στο κατάστρωμα του καραβιού και ένα τεράστιο κύμα τον έρριψε στη θάλασσα. Μέσα από το βυθό της θάλασσας φώναξε με όλη του τη δύναμη «Πανάγιε Νικόλαε σώσε με». Και βρέθηκε στο σπίτι του με ολόβρεχτα τα ενδύματά του. Και στις φωνές του έτρεξαν οι γείτονες και είδαν το εξαίσιο  θαύμα και δόξασαν το Θεό.

Αλλά γιατί να πάμε μακριά. Ελάτε στο ιστορικό Αρκάδι να παρακολουθήσουμε μια σκηνή. Ένα μικρό κοριτσάκι ηλικίας 6 ετών, έπαιζε αμέριμνα με τα βαρέλια της πυρίτιδας πριν ο πυρπολητής Γιαμπουδάκης βάλει φωτιά. Πρώτα το παιδί τυλίχθηκε στις φλόγες που δεν το έκαυσαν, το φύλαξαν, το πέταξαν σε απόσταση μακρινή. Εκεί το βρήκε ένας Τούρκος, το πήρε και το παρέδωσε στους γονείς του που δεν είχαν σκοτωθεί. Έζησε κι έκαμε οικογένεια. Μια ευσεβής παράδοση λέει ότι ο Τούρκος εκείνος σαν έμαθε τα του γάμου της πήρε ένα αρνί δώρο και πήρε μέρος στη χαρά της οικογένειας. Πολλοί είπαν, σχολιάζοντας αυτό το γεγονός, ότι ο Θεός άφησε να ζήσει αυτό το παιδί σαν αυτόπτης μάρτυρας για να πει τα καθέκαστα της θρυλικής ολοκαύτωσης. Το νόημα όμως είναι άλλο. Η χάρις του Χριστού που έσωσε το παιδί μέσα από τις φλόγες, έδωσε μια επίσημη μαρτυρία πως ο άνθρωπος που πιστεύει, που ατενίζει τον Τίμιο Σταυρό, που ζει μέσα στο μυστήριο του Σταυρού ούτε φλόγες, ούτε ποταμοί υδάτων μπορούν να του αφαιρέσουν τη ζωή. «Διήλθομεν δια πυρός και ύδατος και εξήγαγες ημάς εις αναψυχής», λέγει ο Ιερός Ψαλμωδός.

Σύμφωνα με τη διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας, στον Αρμαγεδώνα που οι άνθρωποι θα λιώνουν και θα χάνονται, οι πιστοί θα ζουν κάτω από τη σκέπη του Σταυρού. Πως όμως τελεσιουργείται μέσα μας αυτό το θαύμα και η ζωή μας και η ύπαρξή μας, το έργο μας γίνονται πόλη οχυρή και αιώνια, είναι το ερώτημα. Το ότι ο άνθρωπος καταξιώνεται αυτής της χάριτος μας το μαρτυρεί ο Ιερός Ψαλμωδός στον υπέροχο ψαλμό του που λέγει ότι: «τοις Αγγέλοις αυτού εντελείται περί σου του διαφυλάξασθε πάσας τας ημέρας της ζωής σου. Επί χειρών αρούσι σε μήποτε προσκόψεις προς λίθον τον πόδα σου. Επί ασπίδα και Βασιλίσκον επιβήσει και καταπατήσεις λέοντα και δράκοντα... Ρύσομαι αυτόν και δοξάσω αυτόν και δείξω αυτώ το σωτήριόν μου». Στον πιστό άνθρωπο δίδεται αυτή η ευλογία.

Αυτή την ευκαιρία μας δίδουν τούτες οι άγιες ημέρες που διανύουμε. Και όπως η μέλισσα πετά από άνθος σε άνθος για να μαζέψει το μέλι και να φτιάξει την κηρύθρα της, έτσι και συ αδελφέ μου τώρα που η Εκκλησία σε καλεί να πάρεις μέρος στα τελούμενα στο Ναό. Μυρίπνοα άνθη, εύοσμα, ποικιλόχρωμα, σου παρουσιάζει και σε καλεί να καθίσεις επάνω σ’ αυτά και να αντλήσεις βιώματα και διδάγματα. Οι κατανυκτικοί εσπερινοί, τα απόδειπνα, οι προηγιασμένες λειτουργίες, η ακολουθία του Ακαθίστου Ύμνου, ο Μέγας Κανόνας, οι λειτουργίες των Κυριακών, η Εβδομάδα των Παθών και η λαμπροφόρος ημέρα της Αναστάσεως είναι δεσπόζοντα σημεία που μας εισάγουν βαθιά στο μυστήριο του Σταυρού και μας φέρουν να σταθούμε κάτω από το Σταυρό του Χριστού μας κρατώντας το δικό μας Σταυρό και να ακούσουμε τη φωνή του: «Είσαι ελεύθερος είσελθε εις την χαράν του Κυρίου σου». Και πλάι στον τάφο του Χριστού που στέκεσαι συγκλονισμένος και φιλοσοφείς, κάποια ανείπωτη στιγμή γίνεσαι κοινωνός της αναστάσεως του Χριστού μας. Ανάβεις τη λαμπάδα σου και το φως σου και ο ιερός παλμός μιας πιστεύουσας καρδιάς μπορεί να φωτίσει και να καταυγάσει όλη τη γη.

μακ. Πρωτοπρ. Ιωάννου Πίτερη