Η Ανάσταση των Νεκρών στην Παλαιά Διαθήκη

 

Η Προφητεία του Ιεζεκιήλ

Του Γιώργου Χαρίτου*

Η Καινή διαθήκη έρχεται να μας αναγγείλει το μεγαλύτερο και σωτήριων γεγονός προς χάριν του ανθρώπου, αυτό της Αναστάσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Η Ανάσταση του Ιησού Χριστού, Υιού του Θεού, συνεπάγεται με την ανάσταση του Αδάμ, δηλαδή του ανθρώπου. Ειδικότερο το Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο, όπως και το Κατά Μάρκον μας προειδοποιούν από την αρχή περί του «Υιού Θεού» ή του «Λόγου» ο οποίος δεν είναι κανείς άλλος από τον Ιησού Χριστό. Μία εκ των αναστάσεων όπου σημειώνετε πριν την ανάσταση του Κυρίου, στην Κ.Δ, είναι αυτή όπου πραγματοποιεί ο Λόγος στον καλύτερο φίλο του Λάζαρο.[1] Το συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί μία προτύπωση της δικής Του ένδοξης αναστάσεως, στην οποία Εκείνος κάνει αναφορές καθόλη την διάρκεια του επίγειου έργου Του στους μαθητές του, την οποία όμως δεν αντιλαμβάνονται[2] προτού Τον δουν με τα ίδια τους τα μάτια[3].

Το μήνυμα της Αναστάσεως όμως, το αναφέρει ο Θεός μέσο των προφητών του και στην Παλαιά Διαθήκη

Ησαίας

Στο βιβλίο του Ησαία, στο 26 κεφάλαιο γίνετε αναφορά περί της αναστάσεως των Νεκρών.

 Αναφέρει αναλυτικότερα « ἀναστήσονται οἱ νεκροί, καὶ ἐγερθήσονται οἱ ἐν τοῖς μνημείοις, καὶ εὐφρανθήσονται οἱ ἐν τῇ γῇ· ἡ γὰρ δρόσος ἡ παρὰ σοῦ ἴαμα αὐτοῖς ἐστιν, ἡ δὲ γῆ τῶν ἀσεβῶν πεσεῖται.»[4] Ο προφήτης Ησαΐας κάνει λόγο για Ανάσταση νεκρών και ειδικότερα σωμάτων. Ο Προφήτης αναφέρει τον Θεό ως «Ζωής Ακτίνα» ενώ προτρέπει όλα τα αναστημένα σώματα να δοξολογήσουν τον Θεό από χαρά.

Δανιήλ

Ο Προφήτης Δανιήλ, το βιβλίο του οποίου κλείνει τον Κανόνα της Παλαιάς Διαθήκης, κάνει σαφή αναφορά περί αναστάσεως των Νεκρών. Αναφέρει Χαρακτηριστικά «Καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ ἀναστήσεται Μιχαὴλ ὁ ἄρχων ὁ μέγας, ὁ ἑστηκὼς ἐπὶ τοὺς υἱοὺς τοῦ λαοῦ σου· καὶ ἔσται καιρὸς θλίψεως, θλῖψις οἵα οὐ γέγονεν ἀφ᾿ οὗ γεγένηται ἔθνος ἐν τῇ γῇ ἕως τοῦ καιροῦ ἐκείνου· καὶ ἐν τῷ καιρῷ ἐκείνῳ σωθήσεται ὁ λαός σου, πᾶς ὁ γεγραμμένος ἐν τῇ βίβλῳ· καὶ πολλοὶ τῶν καθευδόντων ἐν γῆς χώματι ἐξεγερθήσονται, οὗτοι εἰς ζωὴν αἰώνιον καὶ οὗτοι εἰς ὀνειδισμὸν καὶ εἰς αἰσχύνην αἰώνιον. καὶ οἱ συνιέντες ἐκλάμψουσιν ὡς ἡ λαμπρότης τοῦ στερεώματος καὶ ἀπὸ τῶν δικαίων τῶν πολλῶν ὡς οἱ ἀστέρες εἰς τοὺς αἰῶνας καὶ ἔτι.»[5]

Εδώ ο προφήτης αναφέρει πως πολλοί από τους νεκρούς θα αναστηθούν, άλλοι για να ζήσουν αιώνια ζωή, και άλλοι για να αντιμετωπίσουν αιώνια ντροπή και περιφρόνηση. Δίκαιοι, άδικοι, ευσεβής ή μη, τηρητές ή όχι του λόγου του Κυρίου θα αναστηθούν για να βρεθούμε σε κρίση μπροστά Του. Οι μεν δίκαιοι (αμαρτωλοί μετανοούντες) θα βρεθούμε στην αιώνια ζωή, οι δε σε αιώνια λύπη. Εδώ πέρα μπορεί να γίνει κάποιος παραλληλισμός με την Παραβολή του Κυρίου περί της Τελικής Κρίσεως. Το κριτήριο εδώ πέρα του διαχωρισμού των δίκαιων και των αδίκων γίνετε με βάση την αγάπη του ανθρώπου προς τον Πλησίον του. «ἐπείνασα γάρ, καὶ ἐδώκατέ μοι φαγεῖν, ἐδίψησα, καὶ ἐποτίσατέ με, ξένος ἤμην, καὶ συνηγάγετέ με, γυμνός, καὶ περιεβάλετέ με, ἠσθένησα, καὶ ἐπεσκέψασθέ με, ἐν φυλακῇ ἤμην, καὶ ἤλθετε πρός με.»[6] «ἐφ᾿ ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν ἐλαχίστων, ἐμοὶ ἐποιήσατε.»[7]

Ιεζεκιήλ

Μία δυνατή αναφορά περί της αναστάσεως των Νεκρών γίνεται από το στόμα του προφήτη Ιεζεκιήλ. Αναφέρει χαρακτηριστικά «εἶπε πρός με· υἱὲ ἀνθρώπου, εἰ ζήσεται τὰ ὀστέα ταῦτα; καὶ εἶπα· Κύριε Κύριε, σὺ ἐπίστῃ ταῦτα. 4 καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα καὶ ἐρεῖς αὐτοῖς· τὰ ὀστᾶ τὰ ξηρά, ἀκούσατε λόγον Κυρίου. 5 τάδε λέγει Κύριος τοῖς ὀστέοις τούτοις· ἰδοὺ ἐγὼ φέρω ἐφ' ὑμᾶς πνεῦμα ζωῆς 6 καὶ δώσω ἐφ' ὑμᾶς νεῦρα καὶ ἀνάξω ἐφ' ὑμᾶς σάρκας, καὶ ἐκτενῶ ἐφ' ὑμᾶς δέρμα καὶ δώσω πνεῦμά μου εἰς ὑμᾶς, καὶ ζήσεσθε· καὶ γνώσεσθε ὅτι ἐγώ εἰμι Κύριος. 7 καὶ ἐπροφήτευσα καθὼς ἐνετείλατό μοι. καὶ ἐγένετο ἐν τῷ ἐμὲ προφητεῦσαι καὶ ἰδοὺ σεισμός, καὶ προσήγαγε τὰ ὀστᾶ ἑκάτερον πρὸς τὴν ἁρμονίαν αὐτοῦ. 8 καὶ εἶδον καὶ ἰδοὺ ἐπ' αὐτὰ νεῦρα καὶ σάρκες ἐφύοντο, καὶ ἀνέβαινεν ἐπ' αὐτὰ δέρμα ἐπάνω, καὶ πνεῦμα οὐκ ἦν ἐπ' αὐτοῖς. 9 καὶ εἶπε πρός με· προφήτευσον ἐπὶ τὸ πνεῦμα, προφήτευσον, υἱὲ ἀνθρώπου, καὶ εἰπὸν τῷ πνεύματι· τάδε λέγει Κύριος· ἐκ τῶν τεσσάρων πνευμάτων ἐλθὲ καὶ ἐμφύσησον εἰς τοὺς νεκροὺς τούτους, καὶ ζησάτωσαν. 10 καὶ ἐπροφήτευσα καθότι ἐνετείλατό μοι· καὶ εἰσῆλθεν εἰς αὐτοὺς τὸ πνεῦμα, καὶ ἔζησαν καὶ ἔστησαν ἐπὶ τῶν ποδῶν αὐτῶν, συναγωγὴ πολλὴ σφόδρα. »[8]

Θα στείλει ο Κύριος, λέει, Πνεύμα ζωής, και θα δώσει νεύρα και σάρκα, ώστε να ζήσουν και να γνωρίσουν ότι εκείνος είναι ο Κύριος. Πριν προλάβει να συνεχίσει την προφητεία του, προσθέτει παρακάτω ο Ιεζεκιήλ, άκουσε τριξίματα και τα κόκαλα ντύθηκαν με νεύρα και αυτά με σάρκες ντύθηκαν. Και αφού μπήκαν μέσα σε αυτά το Πνεύμα ζωής( ενδεχομένως οι ψυχές εννοούνται) , σηκώθηκα αυτά( τα σώματα) και στάθηκαν μπροστά στα πόδια του Κυρίου.

«Εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ και ο Θεός του Ισαάκ και ο Θεός του Ιακώβ»

Έμμεση αναφορά περί αναστάσεως βρίσκουμε ακόμα πιο πίσω από τους προφήτες, Ίδη στο βιβλίο της Εξόδου. «Εγώ είμαι ο Θεός του Αβραάμ και ο Θεός του Ισαάκ και ο Θεός του Ιακώβ»[9] Ο Άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων αναφέρει, ερμηνεύοντας αυτό το απόσπασμα « Οπωσδήποτε με τα λόγια αυτά αναγνωρίζει, ότι ο Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ δεν εξαφανίστηκαν, αλλά υπάρχουν. Γιατί αν δεν υπήρχαν, ο Θεός θα ήταν Θεός όντων ανύπαρκτων. Ποιος όμως βασιλιάς είπε ότι είναι βασιλιάς στρατιωτών ανύπαρκτων; Ποιος ακόμα πλούσιος δηλώνει πλούτη που δεν έχει; Πρέπει επομένως να υπάρχουν και ο Αβραάμ και ο Ισαάκ και ο Ιακώβ. Έτσι μόνο ο Θεός θα είναι Θεός ζωντανών. Γιατί δεν είπε «ήμουν κάποτε Θεός τους», αλλά «είμαι Θεός τους».[10]

 «Για κάθε άνθρωπο, θα ζητήσω τη ζωή του από τον συνάνθρωπό του»

Πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω, στο βιβλίο της Γενέσεως συναντάμε ξανά έμμεση αναφορά περί της αναστάσεως του ανθρώπων. «τὸ ὑμέτερον αἷμα τῶν ψυχῶν ὑμῶν ἐκ χειρὸς πάντων τῶν θηρίων ἐκζητήσω αὐτὸ καὶ ἐκ χειρὸς ἀνθρώπου ἀδελφοῦ ἐκζητήσω τὴν ψυχὴν τοῦ ἀνθρώπου.»[11] Ένας άλλος Πατέρας της Εκκλησίας, ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός σχολιάζει πάνω στο συγκεκριμένο στοίχο: «Πώς λοιπόν θα ζητήσει απολογία ο Θεός για το αίμα του ανθρώπου από τα άγρια θηρία; Δεν σημαίνει άραγε αυτό, ότι θα αναστήσει τα σώματα των ανθρώπων που πε­θαίνουν; Γιατί, ασφαλώς, δεν θα πεθαίνουν μόνο τα θηρία, αντί για τον άνθρωπο που έχουν φάει.»[12]

Η Κάθε όμως έμμεση ή άμεση αναφορά αναστάσεως στην Παλαιά Διαθήκη έρχεται να σφραγιστεί με την πλήρη εμφάνιση του Υιού και λόγου του Θεού, του Ιησού Χριστού, στην Καινή Διαθήκη.

‘’Δεν είναι άραγε αυτά αρκετά, για να σε βεβαι­ώσουν για την ανάσταση των νεκρών σωμάτων;’’

«Ψηλαφήστε με και δέστε», είπε ο Κύριος στους Μαθητές Του, οι οποίοι νόμιζαν ότι βλέπουν «φά­ντασμα». «Εγώ είμαι», τους λέει, «δεν έχω αλλάξει. Γιατί το πνεύμα δεν έχει σάρκα και οστά, όπως βλέπετε εμένα να έχω». «Και αφού είπε αυτό τους έδειξε τα χέρια και την πλευρά Του» και τα έδωσε στον Θωμά για να τα ψηλαφήσει. 

Αναρωτιέται επομένως ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός,  «Δεν είναι άραγε αυτά αρκετά, για να σε βεβαι­ώσουν για την ανάσταση των νεκρών σωμάτων;»[13] 

*Φοιτητής της Θεολογικής Σχολής Αθηνών