. Θάνατος και ανάσταση - Η Φύση του Θανάτου

Η Φύση του Θανάτου

Εφόσον ο θάνατος είναι η διακοπή της ζωής, τι λέει η Γραφή για την κατάσταση του ανθρώπου κατά το θάνατο; Τι καθιστά σπουδαίο ότι οι Χριστιανοί κατανοούν αυτή τη βιβλική διδασκαλία;

Ο Θάνατος είναι ΄Υπνος. Ο θάνατος δεν είναι πλήρης εκμηδένιση. Είναι απλώς μια κατάσταση προσωρινής έλλειψης συνείδησης, ενώ το πρόσωπο περιμένει την ανάσταση. Η Γραφή επανειλημμένως ονομάζει αυτή την ενδιάμεση κατάσταση ύπνο.

Αναφερόμενη στους νεκρούς της, η Παλαιά Διαθήκη περιγράφει το Δαβίδ, το Σολομώντα και τους άλλους βασιλείς του Ισραήλ και του Ιούδα ότι κοιμήθηκαν με τους πατέρες τους (Α΄Βασ. β΄10,, ια΄43, ιδ΄20,31, ιε΄8, Β΄Χρον. κα΄1, κς΄23, κ.λ.π.). Ο Ιώβ ονομάζει το θάνατο ύπνο (Ιώβ ιδ΄10-12), όπως και ο Δαβίδ (Ψαλμ. ιγ΄3), ο Ιερεμίας (Ιερ. να΄39,57), και ο Δανιήλ (Δαν. ιβ΄2).

Η Καινή Διαθήκη χρησιμοποιεί το ίδιο σχήμα λόγου. Περιγράφοντας την κατάσταση της κόρης του Ιαείρου, η οποία είχε πεθάνει, ο Χριστός είπε ότι κοιμόταν. (Ματθ. θ΄24, Μάρκ,. ε΄39). Αναφέρθηκε και στο νεκρό Λάζαρο κατά τον ίδιο τρόπο (Ιωάν. ια΄11-14). Ο Ματθαίος έγραψε ότι «πολλά σώματα των κεκοιμημένων αγίων ανέστησαν» μετά την ανάσταση του Χριστού (Ματθ. κζ΄52), και αναφερόμενος στο μαρτύριο του Στεφάνου, ο Λουκάς έγραψε ότι «εκοιμήθη» (Πράξ. ζ΄60). Και ο Παύλος και ο Πέτρος επίσης ονομάζουν το θάνατο ύπνο. (Α΄Κορ. ιε΄51,52, Α΄Θεσ. δ΄13-17, Β΄Πέτρ. γ΄4).

Η βιβλική παρουσίαση του θανάτου ως ύπνος ταιριάζει ακριβώς με τη φύση του, όπως αποδεικνύουν οι ακόλουθες συγκρίσεις:

1. Εκείνοι που κοιμούνται, είναι αναίσθητοι. «Οι νεκροί δεν γνωρίζουσιν ουδέν.» (Εκκλ. θ΄5).

2. Στον ύπνο η ενσυνείδητη σκέψη σταματάει. «Το πνεύμα αυτού εξέρχεται . . . εν εκείνη τη ημέρα οι διαλογισμοί αυτού αφανίζονται..» (Ψαλμ. ρμς’4).


3. Ο ύπνος θέτει τέρμα σε όλες τις δραστηριότητες της ημέρας. «Δεν είναι πράξις, ούτε λογισμός, ούτε γνώσις.ούτε σοφία, εν τω άδη όπου υπάγεις.» (Εκκλ. θ΄10).

4. Ο ύπνος μας χωρίζει από εκείνους που είναι ξύπνιοι και από τις δραστηριότητές τους. «Δεν θέλουσιν έχει πλέον εις τον αιώνα μερίδα εις πάντα όσα γίνονται υπό τον ήλιον.» (Εκκλ. θ΄6).

5. Ένας φυσιολογικός ύπνος καθιστά αδρανή τα αισθήματα. «Η αγάπη αυτών, και το μίσος αυτών, και ο φθόνος αυτών ήδη εχάθη.» (Εκκλ. θ΄6).

6. Κατά τον ύπνο οι άνθρωποι δε δοξολογούν το Θεό. «Οι νεκροί δεν θέλουσιν αινέσει τον Κύριον, ουδέ πάντες οι καταβαίνοντες εις τον τόπον της σιωπής.» (Ψαλμ. ριε΄17).

7. Ο ύπνος προϋποθέτει ένα ξύπνημα. «Έρχεται ώρα, καθ’ην πάντες οι εν τοις μνημείοις θέλουσιν ακούσει την φωνήν αυτού και θέλουσιν εξέλθει.» (Ιωάν. ε΄28,29). 3

Ο ΄Ανθρωπος Επιστρέφει στο Χώμα. Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει στο άνθρωπο κατά το θάνατο, ένα πρέπει να κατανοήσουμε, από τι αποτελείται η φύση του. Η Βίβλος περιγράφει το άτομο σαν μια οργανική ενότητα. (Δείτε το κεφάλαιο 7). Κάποιες φορές χρησιμοποιεί τη λέξη ψυχή για να αναφερθεί σε ολόκληρη την προσωπικότητα, και άλλες φορές στα συναισθήματα. Αλλά δε διδάσκει ότι ο άνθρωπος περιέχει δύο χωριστά τμήματα. Το σώμα και η ψυχή συνυπάρχουν. Αποτελούν μια αδιάσπαστη ενότητα. Γι’αυτό και ονομάζεται άτομο - λέξη σύνθετη από το στερητικό μόριο α και το ρήμα τέμνω , δηλαδή αυτό που δεν τέμνεται.

Κατά τη δημιουργία της ανθρωπότητας, η ένωση του χώματος (γήινα στοιχεία) και της πνοής της ζωής δημιούργησε μια ζωντανή ύπαρξη ή την ψυχή. Ο Αδάμ δεν έλαβε μια ψυχή σαν χωριστή οντότητα. Έγινε «εις ψυχήν ζώσαν». (Γέν. β΄7, δείτε επίσης το κεφάλαιο 7). Στο θάνατο συμβαίνει το αντίθετο. Το χώμα της γης μείον η πνοή της ζωής ισούται με ένα νεκρό σώμα ή με μια νεκρή ψυχή χωρίς συναίσθηση. (Ψαλμ. ρμς΄4). Τα στοιχεία που αποτελούν το σώμα επιστρέφουν στη γη από την οποία προήλθαν. (Γέν. γ΄19). Η ψυχή δεν έχει συναίσθηση ύπαρξής χωρίς το σώμα, και δεν αναφέρεται πουθενά στη Γραφή ότι κατά το θάνατο η ψυχή επιζεί ως ενσυνείδητη οντότητα. «Η ψυχή η αμαρτάνουσα, αυτή θέλει αποθάνει.» (Ιεζ. ιη΄20).

Η Κατοικία του Θανάτου. Η Παλαιά Διαθήκη ονομάζει τον τόπο όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν κατά το θάνατο σεόλ (εβραϊκά) και στην Καινή Διαθήκη ά δης (ελληνικά). Στη Γραφή σεόλ συνήθως σημαίνει ο τάφος. 4 Η έννοια του άδη είναι παρόμοια με αυτή του σεόλ. 5

΄Ολοι οι νεκροί πηγαίνουν στον τόπο αυτό, και οι δίκαιοι και οι ασεβείς. Ο Ιακώβ είπε: «Θέλω καταβή προς τον υιόν μου εις τον τάφον [σεόλ].» (Γέν. λζ΄35). ΄Οταν η γη άνοιξε «το στόμα αυτής» κατέπιε τον ασεβή Κορέ και τη συντροφιά του, για να «κατεβώσι ζώντες εις τον άδην [σεόλ].» (Αρ. ις΄30).

Ο άδης δέχεται ολόκληρο το πρόσωπο κατά το θάνατο. ΄Οταν ο Χριστός πέθανε, πήγε στον τάφο, στον άδη, και κατά την ανάσταση η ψυχή Του άφησε τον τάφο ( άδη , Πράξ. β΄27,31, ή σεόλ Ψαλμ. ις΄10). ΄Οταν ο Δαβίδ ευχαρίστησε το Θεό για τη θεραπεία, βεβαίωσε ότι Αυτός ανέβασε την ψυχή του από τον άδη [σεόλ]. (Ψαλμ. λ΄3).

Ο τάφος δεν είναι ένας τόπος συναίσθησης. 6 Εφόσον ο θάνατος είναι ύπνος, ο νεκρός θα παραμείνει σε κατάσταση αναισθησίας μέσα στον τάφο μέχρι την ανάσταση, όταν ο άδης θα δώσει τους νεκρούς του (Αποκ. κ΄13).

Το Πνεύμα Επιστρέφει στο Θεό. Ενώ το σώμα επιστρέφει στο χώμα, το πνεύμα επιστρέφει στο Θεό. Ο Σολομών είπε ότι κατά το θάνατο θα «επιστρέψη το χώμα εις την γην, καθώς ήτο, και το πνεύμα επιστρέψη εις τον Θεόν όστις έδωκεν αυτό.» (Εκκλ. ιβ΄7). Αυτό ισχύει για όλους, και για τους δικαίους και για τους ασεβείς.

Πολλοί σκέφθηκαν ότι αυτό το κείμενο αποτελεί απόδειξη ότι η ουσία του ανθρώπου εξακολουθεί να ζει μετά το θάνατο. Αλλά στη Γραφή ούτε στα εβραϊκά (ρουάχ) ούτε στα ελληνικά (πνεύμα) η λέξη αυτή αναφέρεται σε μια νοήμονα οντότητα, ικανή σε μια ενσυνείδητη ύπαρξη χωριστά από το σώμα. Μάλλον αυτές οι λέξεις αναφέρονται στην «πνοή» - το σπινθήρα της ζωής απαραίτητος σε κάθε ατομική ύπαρξη, το δικαίωμα της ζωής που έδωσε ζωή στα ζώα και στις ανθρώπινες υπάρξεις. (Δείτε το κεφάλαιο 7).

Ο Σολομών έγραψε: «Το συνάντημα των υιών των ανθρώπων είναι και το συνάντημα του κτήνους, και έν συνάντημα εις αυτούς. Καθώς αποθνήσκει τούτο, ούτως αποθνήσκει και εκείνος, και η αυτή πνοή είναι εις πάντας, και ο άνθρωπος δεν υπερτερεί κατ’ουδέν το κτήνος . . . Τα πάντα καταντώσιν εις τον αυτόν τόπον. Τα πάντα έγειναν εκ του χώματος, και τα πάντα επιστρέφουσιν εις το χώμα. Τίς γνωρίζει το πνεύμα των υιών των ανθρώπων, αν αυτό αναβαίνη εις τα άνω, και το πνεύμα του ζώου, αν αυτό καταβαίνη κάτω εις την γην;» (Εκκλ. γ΄19-21). ΄Ωστε, σύμφωνα με τη Γραφή, στο θάνατο δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στα πνεύματα του ανθρώπου και του ζώου.

Η δήλωση του Σολομώντα ότι το πνεύμα (ρουάχ) επιστρέφει στο Θεό ο οποίος το έδωσε, είναι απλώς το δικαίωμα της ζωής που παραχώρησε. Δεν υπάρχει ένδειξη ότι το πνεύμα ή η πνοή ήταν μια ενσυνείδητη οντότητα χωριστή από το σώμα. Αυτό το ρουάχ είναι το ίδιο με την «πνοήν ζωής» που ο Θεός εμφύσησε στην πρώτη ανθρώπινη ύπαρξη για να ζωοποιήσει το άψυχο σώμα. (Γέν. β΄7).

Αρμονία Μέσα στη Γραφή. Πολλοί ειλικρινείς Χριστιανοί οι οποίοι δε μελέτησαν ολόκληρη τη διδασκαλία της Γραφής σχετικά με το θάνατο, δεν είναι ενημερωμένοι ότι ο θάνατος είναι ένας ύπνος μέχρι την ανάσταση. Θεωρούν ότι διάφορα εδάφια στηρίζουν την ιδέα ότι το πνεύμα ή η ψυχή έχει μια ενσυνείδητη ύπαρξη μετά το θάνατο. Μια προσεκτική μελέτη αποκαλύπτει πως η σταθερή διδασκαλία της Γραφής είναι ότι ο θάνατος προκαλεί διακοπή της συναίσθησης. 7

Πνευματισμός. Εάν οι νεκροί βρίσκονται σε πλήρη αναισθησία, τότε με ποιον ή με τι επικοινωνούν τα ενδιάμεσα (μέντιουμ) του πνευματισμού;

Κάθε ειλικρινής άνθρωπος θα παραδεχθεί, σε τελική ανάλυση, ότι μερικά από αυτά τα φαινόμενα είναι απατηλά. Είναι όμως και άλλα που δεν μπορούν να εξηγηθούν. Υπάρχουν προφανώς κάποιες υπερφυσικές δυνάμεις που σχετίζονται με τον πνευματισμό. Η Γραφή τι διδάσκει επάνω στο θέμα αυτό;

1. Η βάση του πνευματισμού. Ο πνευματισμός ξεκινάει από το πρώτο ψέμα του Σατανά στην Εύα - «βεβαίως δεν θέλετε αποθάνει». (Γέν. γ΄4). Τα λόγια του ήταν το πρώτο κήρυγμα περί αθανασίας της ψυχής. Σήμερα, σε όλο τον κόσμο, οι κάθε είδους θρησκείες άθελα επαναλαμβάνουν αυτή την πλάνη. Για πολλούς η θεία καταδικαστική απόφαση ότι «η ψυχή η αμαρτάνουσα, αύτη θέλει αποθάνει» (Ιεζ. ιη΄20) έχει αντιστραφεί για να λεχθεί ‘‘η ψυχή, ακόμη και αν αμαρτάνει, θα ζήσει αιώνια’’.

Η πλανημένη διδασκαλία της φυσικής αθανασίας οδήγησε στη δοξασία σε μια συναίσθηση κατά το θάνατο. ΄Οπως είδαμε, αυτές οι θέσεις αντιφάσκουν κατευθείαν με τη βιβλική διδασκαλία επάνω στο θέμα αυτό. Έχουν ενσωματωθεί στη χριστιανική πίστη από την ειδωλολατρική φιλοσοφία - ειδικά από αυτή του Πλάτωνα - κατά την εποχή της μεγάλης αποστασίας. (Δείτε το κεφάλαιο 12). Αυτή η δοξασία έγινε προέχουσα άποψη της Χριστιανοσύνης και εξακολουθεί να είναι η δεσπόζουσα άποψη σήμερα.

Η δοξασία ότι οι νεκροί έχουν συνείδηση, ετοίμασε πολλούς Χριστιανούς να δεχθούν τον πνευματισμό. Αν οι νεκροί είναι ζωντανοί και στην παρουσία του Θεού, γιατί δεν μπορούν να επιστρέψουν στη γη ως λειτουργικά πνεύματα; Και αν μπορούν, γιατί δε δοκιμάζουμε να επικοινωνήσουνε με εκείνους για να λάβουμε τη συμβουλή και την καθοδήγησή τους, για να αποφύγουμε τις κακοτυχίες ή για να δεχθούμε παρηγοριά στη θλίψη;

Οικοδομώντας αυτή τη γραμμή λογικής, ο Σατανάς και οι άγγελοί του (Αποκ. ιβ΄4,9) έστησαν ένα δίαυλο επικοινωνίας, μέσα από τον οποίο μπορούν να επιτύχουν την απάτη τους. Με τέτοια μέσα, όπως οι πνευματιστικές συγκεντρώσεις, υποδύονται τους αγαπητούς νεκρούς, φέρνοντας υποτιθέμενη παρηγοριά και βεβαιότητα στους ζωντανούς. Κατά καιρούς προλέγουν μελλοντικά γεγονότα, τα οποία, όταν αποδεικνύονται ακριβή, τους δίνουν αξιοπιστία. Τότε οι επικίνδυνες αιρέσεις διακηρύττουν ότι έλαβαν το επίχρισμα της αυθεντικότητας, έστω και αν έρχονται σε αντίθεση με τη Γραφή και το νόμο του Θεού. Έχοντας αφαιρέσει τα εμπόδια κατά του κακού, ο Σατανάς χωρίς χαλινάρι πια οδηγεί τους ανθρώπους μακριά από το Θεό και προς τη βέβαιη καταστροφή.

2. Προειδοποίηση κατά του πνευματισμού. Κανείς δε χρειάζεται να απατηθεί από τον πνευματισμό. Η Γραφή σαφώς εκθέτει τις αξιώσεις του ως ψευδείς. ΄Οπως έχουμε δει, η Γραφή μάς λέει ότι οι νεκροί δε γνωρίζουν τίποτε, ότι παραμένουν χωρίς συνείδηση στον τάφο.

Η Γραφή επίσης έντονα απαγορεύει κάθε προσπάθεια επικοινωνίας με τους νεκρούς ή με τον κόσμο των πνευμάτων. Λέει ότι εκείνοι που διατείνονται ότι επικοινωνούν με τους νεκρούς, όπως κάνουν τα διάμεσα του πνευματισμού (μέντιουμ) σήμερα, επικοινωνούν πράγματι με «οικεία πνεύματα» που είναι «πνεύματα δαιμόνων». Ο Κύριος είπε ότι αυτές οι δραστηριότητες ήταν βδελύγματα, και ότι εκείνοι που τα διέπρατταν, θα τιμωρούντο με θάνατο. (Λευιτ. ιθ΄31, κ΄27, Δευτ. ιη΄10,11).

Ο Ησαΐας εξέφρασε σωστά την ανοησία του πνευματισμού. «΄Οταν σας είπωσιν, Ερωτήσατε τους έχοντας πνεύμα μαντείας, και τους νεκρομάντεις, τους μορμυρίζοντας και ψιθυρίζοντας, αποκρίθητε, Ο λαός δεν θέλει ερωτήσει τον Θεόν αυτού; Θέλει προστρέξει εις τους νεκρούς περί των ζώντων; Εις τον νόμον και εις την μαρτυρίαν, εάν δεν λαλώσι κατά τον λόγον τούτον, βεβαίως δεν είναι φως εν αυτοίς.» (Ησ. ν΄19,20). Πράγματι, μόνο οι διδασκαλίες της Γραφής μπορούν να διαφυλάξουν τους Χριστιανούς από την κατακλύζουσα απάτη.

3. Εκδηλώσεις του πνευματισμού. Η Γραφή αναφέρει έναν αριθμό πνευματιστικών δραστηριοτήτων - από τους μάγους του Φαραώ, τους μάγους και αστρολόγους της Νινευή και της Βαβυλώνας μέχρι τις μάγισσες και τα ενδιάμεσα του Ισραήλ - και καταδικάζει όλους. Ένα παράδειγμα είναι η πνευματιστική συνάντηση που η μάγισσα της Ενδώρ έκανε για το Σαούλ, με το οποίο αρχίσαμε αυτό το κεφάλαιο.

Η Γραφή λέει: «Ηρώτησεν ο Σαούλ τον Κύριον. Αλλ’ο Κύριος δεν απεκρίθη προς αυτόν ούτε δ’ενυπνίων, ούτε διά του Ουρίμ, ούτε διά προφητών.» (Α΄Σαμ. κη΄6). Ο Θεός λοιπόν δεν είχε καμιά ανάμιξη σε ό,τι συνέβη στην Ενδώρ. Ο Σαούλ απατήθηκε από ένα δαίμονα που υποδύθηκε το νεκρό Σαμουήλ. Ο Σαούλ ποτέ δεν είδε τον πραγματικό Σαμουήλ. Η μάγισσα είδε το σχήμα ενός γηραιού ανθρώπου, ενώ ο Σαούλ μόνο «εγνώρισε» ή υπέθεσε ότι αυτό το σχήμα ήταν ο Σαμουήλ. (εδ. 14).

Εάν πρέπει να πιστέψουμε ότι αυτή η εμφάνιση ήταν πραγματικά ο Σαμουήλ, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να πιστέψουμε ότι οι μάγισσες, οι μάγοι, οι νεκρομάντεις, οι πνευματιστές ή τα μέντιουμ μπορούν να καλέσουν τους δικαίους νεκρούς από οπουδήποτε πήγαν αυτοί όταν πέθαναν. Πρέπει επίσης να δεχθούμε ότι ο θεοσεβής Σαμουήλ υπήρχε σε μια ενσυνείδητη κατάσταση στη γη, εφόσον ο γηραιός άνθρωπος ανέβηκε «εκ της γης». (Εδ. 13).

Αυτή η πνευματιστική συνάντηση έφερε στο Σαούλ απελπισία, όχι ελπίδα. Την επόμενη μέρα αυτοκτόνησε. (Α΄Σαμ. λα΄4). Έτσι, ο δήθεν Σαμουήλ είχε προείπει ότι εκείνη την ημέρα ο Σαούλ και οι γιοι του θα ήταν μαζί του. (Α΄Σαμ. κη΄19). Αν αυτό αλήθευε, πρέπει να συμπεραίνουμε ότι μετά το θάνατο ο ανυπάκουος Σαούλ και ο δίκαιος Σαμουήλ βρίσκονται μαζί. Αντιθέτως, πρέπει να συμπεραίνουμε ότι ένας πονηρός άγγελος προκάλεσε τα απατηλά γεγονότα, τα οποία συνέβησαν κατά τη συνάντηση αυτή.

4. Η τελική πλάνη. Κατά το παρελθόν οι εκδηλώσεις του πνευματισμού περιορίζονταν στο βασίλειο των αποκρύφων, αλλά πρόσφατα ο πνευματισμός έλαβε μια ‘’χριστιανική’’ όψη ώστε να πλανήσει και το χριστιανικό κόσμο. Διατεινόμενος ότι δέχεται το Χριστό και τη Γραφή, ο πνευματισμός έγινε ένας στο έπακρον επικίνδυνος εχθρός για τους πιστούς. Τα αποτελέσματά του είναι επιδέξια και απατηλά. Με την επιρροή του πνευματισμού «η Γραφή ερμηνεύεται με τέτοιο τρόπο, που για να βρει απήχηση στη μη-αναγεννημένη καρδιά, παρουσιάζεται χωρίς την αποτελεσματικότητα των επίσημων και ζωτικών αληθειών της. Μιλάει πολύ για την αγάπη σαν το κύριο γνώρισμα του Θεού, αλλά την υποβιβάζει σε μια αδύναμη συναισθηματικότητα, ελάχιστη κάνοντας διάκριση μεταξύ καλού και κακού. Η δικαιοσύνη του Θεού, η από μέρους Του δημόσια επίκριση της αμαρτίας, οι αξιώσεις του αγίου νόμου του, εξαφανίζονται. Οι άνθρωποι διδάσκονται να θεωρούν το Δεκάλογο σαν γράμμα νεκρό. Ευχάριστα, γοητευτικά μυθεύματα αιχμαλωτίζουν τις αισθήσεις και κάνουν τους ανθρώπους να απορρίπτουν το λόγο του Θεού σαν θεμέλιο της πίστης τους.» 8

Με αυτό το μέσον το ορθό και το λάθος γίνονται σχετικά, και κάθε πρόσωπο, ή κατάσταση, ή αγωγή γίνεται ο κανόνας τού τι είναι ‘’αλήθεια’’. Στην ουσία κάθε άνθρωπος γίνεται ένας θεός, εκπληρώνοντας την υπόσχεση του Σατανά «θέλετε είσθαι ως θεοί». (Γέν. γ΄5).

Μπροστά μας βρίσκεται η ώρα «του πειρασμού ήτις μέλλει να έλθη επί της οικουμένης όλης, διά να δοκιμάση τους κατοικούντας επί της γης». (Αποκ. γ΄10). Ο Σατανάς ετοιμάζεται να χρησιμοποιήσει τα μεγάλα σημεία και τέρατα στην τελευταία του προσπάθεια να απατήσει τον κόσμο. Μιλώντας για την αριστουργηματική αυτή απάτη ο Ιωάννης είπε: «Είδον τρία ακάθαρτα πνεύματα όμοια με βατράχους . . . Είναι πνεύματα δαιμόνων εκτελούντα σημεία, τα οποία εκπορεύονται προς τους βασιλείς της γης και της οικουμένης όλης, διά να συνάξωσιν αυτούς εις τον πόλεμον της ημέρας εκείνης της μεγάλης του Θεού του Παντοκράτορος.» (Αποκ. ις΄13,14, ιγ΄13,14).

Μόνο εκείνοι που διαφυλάχθηκαν με τη δύναμη του Θεού, έχοντας οχυρώσει τη διάνοιά τους με τις αλήθειες της Γραφής, δεχόμενοι αυτήν ως τη μόνη αυθεντία, θα μπορέσουν να διαφύγουν. ΄Ολοι οι άλλοι δεν έχουν προστασία και θα παρασυρθούν από αυτή την απάτη.

Ο Πρώτος Θάνατος και ο Δεύτερος Θάνατος. Ο δεύτερος θάνατος είναι η τελική τιμωρία των αμετανοήτων αμαρτωλών - όλων εκείνων των οποίων τα ονόματα δεν είναι γραμμένα στο βιβλίο της ζωής - ο οποίος θα λάβει χώρα στο τέλος των χιλίων ετών. (Δείτε το κεφάλαιο 26). Από αυτόν το θάνατο δεν υπάρχει ανάσταση. Με την καταστροφή του Σατανά και των ασεβών η αμαρτία ξεριζώνεται και ο θάνατος ο ίδιος καταστρέφεται. (Α΄Κορ. ιε΄26, Αποκ. κ΄14, κα΄8). Ο Χριστός έδωσε τη βεβαιότητα ότι «ο νικών δεν θέλει αδικηθή εκ του θανάτου του δευτέρου.» (Αποκ. β΄11).

Με βάση πώς περιγράφει η Βίβλος το δεύτερο θάνατο, μπορούμε να βεβαιώσουμε ότι ο πρώτος θάνατος είναι αυτός που ο κάθε άνθρωπος - εκτός από εκείνους που μετατέθηκαν - γεύεται ως αποτέλεσμα της παράβασης του Αδάμ. Είναι «η φυσική κατάληξη για την ανθρωπότητα των εκφυλισμένων αποτελεσμάτων της αμαρτίας». 9