ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΝΥΣΣΗΣ ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ Ο ΛΟΓΟΣ Ο ΛΕΓΟΜΕΝΟΣ ΤΑ ΜΑΚΡΙΝΙΑ

Εισαγωγή - Περίληψη

Ο λόγος αυτός γράφτηκε το φθινόπωρο του 379 μ.Χ., όταν ο Άγ. Γρηγόριος

επισκέφθηκε την αδελφή του Μακρίνα στον Πόντο, για να παρηγορηθεί

για το θάνατο του αδελφού τους Μεγ. Βασιλείου. Η Μακρίνα ήταν άρρωστη,

λίγο πριν το τέλος της, αλλά είχε μαζί του έναν ενδιαφέροντα διάλογο που έδωσε

αφορμή να γραφτεί ο παρών λόγος. Τα κυριώτερα σημεία του είναι τα εξής:

  Ο θάνατος είναι ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα· όταν το σώμα

εγκαταλειφθεί από την ψυχή, τότε αποσυντίθεται στα στοιχεία που πριν

το αποτελούσαν. Καθένα στοιχείο του σώματος επιστρέφει στο φυσικό του

στοιχείο, έτσι ώστε κανένα επιμέρους στοιχείο δεν καταστρέφεται πλήρως

ή δεν επιστρέφει στην ανυπαρξία, και το σώμα παραμένει μέσα στα όρια

αυτού του κόσμου (στο νερό, τον αέρα, το χώμα και το πυρ). Αυτό είναι

η φθορά, δηλ. αποσύνθεση και όχι καταστροφή ή μετάπτωση σε κατάσταση

ανυπαρξίας.

Η ψυχή δεν επηρεάζεται από αυτήν την αποσύνθεση, γιατί είναι απλή και

ασύνθετη και γι’ αυτό δεν μπορεί να διασπαστεί. Η ψυχή είναι αθάνατη και

εκτείνεται στην αιωνιότητα. Το μόνο που αλλάζει σ’ αυτήν κατά το θάνατο είναι

ο τρόπος υπάρξεώς της. Ακόμη και τότε η σχέση της με το φθειρόμενο σώμα δεν

διακόπτεται, και η ψυχή θα μπορέσει να βρει όλα τα στοιχεία του λόγω

της γνωστικής της δυνάμεως. Ούτε ο χώρος (απόσταση) ούτε ο χρόνος

εμποδίζει την ψυχή να βρει τα στοιχεία του σώματος κατά την ανάσταση.

Αυτό που περιμένει τους ανθρώπους μετά θάνατον είναι η κάθαρση, η

ανανέωση και αποκατάσταση του σώματος και η ανάσταση όλων. Ο

Δημιουργός δεν θέλει να μείνουμε απλά έμβρυα. Ο τελικός σκοπός της

φύσεώς μας δεν είναι η κατάσταση της νηπιακής ηλικίας ούτε οι επόμενες

ηλικίες ούτε ακόμη η καταστροφή του σώματος που έρχεται με το θάνατο.

Όλα αυτά είναι μέρος της οδού που διανύουμε. Το έσχατο τέρμα αυτής της

κινήσεως είναι η αποκατάστασή μας στην αρχέγονη κατάστασή μας.

Η ψυχή κατά την ανάσταση θα επιστρέψει στο σώμα. Οι δίκαιες

ψυχές θα δοξασθούν, αλλά οι αμαρτωλές θα τιμωρηθούν. Η καθαρή ψυχή

θ’ απολαύσει τη θέα του Θεού.



Στην εποχή μας αξίζει να μελετηθεί ιδιαίτερα ο λόγος, διότι θέτει το

θέμα του θανάτου, τη φθορά και την ανάσταση του σώματος, την αθανασία

της ψυχής. Η όλη διαπραγμάτευση του θέματος οδηγεί τον αναγνώστη σε

πρακτικά συμπεράσματα, που έχουν αντίκτυπο στην προσαρμογή της

καθημερινής του ζωής στην προοπτική της αιώνιας ζωής, δηλαδή τη

βασιλεία του Θεού.