Η υπέρβαση του θανάτου.

Επιγονάτιο χρυσοκέντητο, 18ος αι. Ι.Μ.Μ.Βατοπαιδίου

«Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας».

Ο πασχαλινός αυτός ύμνος θα δονεί όλον αυτό τον καιρό το λογισμό μας, συνεπαίρνοντας μυστικά την ύπαρξή μας. Ο πόθος για ζωή μας διακατέχει. Συγχρόνως όμως ο θάνατος κάθε στιγμή μας απειλεί. Με ποικίλες μορφές. Και ο φόβος του θανάτου μας συνέχει. Η σημερινή γιορτή έρχεται να μας θυμίσει ότι στη γιγαντιαία πάλη ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο που κυριαρχεί στην ανθρώπινη ιστορία, ο Ιησούς Χριστός κατατρόπωσε το θάνατο με την Ανάστασή Του.

Το σώμα που προσέλαβε ο Κύριός μας κατά την ενανθρώπησή Του, αν και χωρίς αμαρτία, ήταν, όπως και το δικό μας, υποκείμενο στο θάνατο. Το σώμα το οποίο ανέστησε με την τριήμερο Ανάστασή Του, είναι ολόλαμπρο και άφθαρτο. Ο αναστημένος Λόγος του Θεού ανελήφθη προς τον Πατέρα Του φέροντας μαζί Του την ανθρώπινη φύση, στην οποία πλέον προσφέρεται πληρότητα ζωής.

Η ανάσταση του Χριστού δώρισε στον άνθρωπο αποδέσμευση από τον θάνατο, ελευθερία από το φόβο και το άγχος που προκαλεί. «Μηδείς φοβείσθω θάνατον», διακηρύσσει ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, «ηλευθέρωσε γαρ ημάς ο του Σωτήρος θάνατος». Και με τα λόγια της Καινής Διαθήκης, αναφωνεί «Πού σου, θάνατε, το κέντρον; πού σου άδη, το νίκος; […] τω δε Θεώ χάρις τω διδόντι ημίν το νίκος διά του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού» .

Με το Πάσχα αρχίζει ο καινούργιος αιώνας που εισβάλλει στο χρόνο και τον ανακαινίζει. Ύστερα από την Ανάσταση λάμπει πλέον η ζωή και στο χρόνο ακτινοβολεί η αιωνιότητα. Αυτή η βεβαιότητα, από τους χρόνους των Αποστόλων οι οποίοι υπήρξαν μάρτυρες του μοναδικού γεγονότος της Αναστάσεως, μέχρι και στις μέρες μας, συναρπάζει την Εκκλησία και καθορίζει την ταυτότητα της.

Ότι μια μέρα όλοι θα πεθάνουμε, είναι βέβαιο και το γνωρίζουμε. Το ζητούμενο παραμένει, πώς θα υπερβούμε το θάνατο, πώς θα ζήσουμε; Το παντοτινό μήνυμα της Εκκλησίας είναι ότι δεν κατεξουσιάζει ο θάνατος όταν είμαστε σε κοινωνία με το Χριστό. Διότι Αυτός είναι «η ανάστασις και η ζωή» (Ιωαν. 11, 25), που ως Θεός την μεταγγίζει σε όσους συνδέονται μαζί Του.

Η κοινωνία αυτή είναι αρχικά δωρεά, «χά­ρις». Μια χάρη όμως που δεν επιβάλλεται αλλά που θα πρέπει να γίνει ελεύθερα αποδεκτή από τη συνείδηση του ανθρώπου. Συνδέεται με γνώση, εμπιστοσύνη, αγάπη, με την ένταξη και τη μετοχή στο Σώμα του αναστάντος Χριστού, με τα μυστήρια της Εκκλησίας Του. Η εν Χριστώ νέα ζωή μας προσφέρεται εντός της Εκκλησίας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Κάθε θεία Λειτουργία είναι Πάσχα και η μετάληψη είναι δωρεά της χάριτος «εις ζωήν αιώνιον». Η θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου το τονίζει: «Είδομεν της αναστάσεως σου τον τύπον ενεπλήσθημεν της ατελευτήτου σου ζωής…» Η ζωή μας παίρνει νόημα από το τί προσδοκούμε. Και μείς «προσδοκούμεν ανάστασιν νεκρών και ζωήν του μέλλοντος αιώνος». Έτσι, μετά τη θεία Κοινωνία υμνολογούμε: «Ω Πάσχα το μέγα και ιερώτατον, Χριστέ, […] δίδου ημίν εκτυπώτερον σου μετασχείν εν τη ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας σου».

Τον θάνατο τον συναντούμε καθημερινά· με τις ασθένειες, με την απώλεια αγαπημένων μας προσώπων, με τους τραγικούς χωρισμούς. Σ’ αυτό το φοβερό σύνορο μόνο η πίστη στον αναστάντα Χριστό ανοίγει τον κλειστό ορίζοντα και δίνει την παρηγοριά και τη δυνατότητα να διατηρούμε κοινωνία με όσους έφυγαν – με την προσευχή, την αγάπη, την ειρηνική σιωπή. Η «μνήμη θανάτου» γίνεται μνήμη αναστάσεως· μας αποδεσμεύει από την αγωνία και την ταραχή. «Μηδέν αποδειλιάσητε προς τον θάνατον ου γαρ φθορά έστιν, αλλά ζωής αφορμή», παρηγορεί ο Μ. Βασίλειος.

Έκτος όμως από την άμεση γεύση του απτού θανάτου, υπάρχουν στην καθημερινή ζωή απόπνοιες θανάτου, που έμμεσα τις εκπέμπουν όχι μόνο οι ποικίλοι κίνδυνοι που πιέζουν τη ζωή μας, αλλ’ επίσης η αμαρτία, η αδικία, η συκοφαντία, ο φθόνος, το μίσος. Σ’ αυτές τις δηλητηριώδεις πνοές, που μεταφέρουν την ανάσα του άδη στην καθημερινότητα της ζωής μας, υπάρχει το αντίδοτο. Είναι η βίωση της αλήθειας της Αναστάσεως με την πίστη, με τη σκέψη, με τον ύμνο, με ολόκληρη την ύπαρξή μας. Ενισχύοντας μέσα μας τη βεβαιότητα της αναστάσεως του Χριστού, η Εκκλησία μας χαρίζει εσωτερική αντοχή για να αντιστεκόμαστε ήρεμα στην πνοή κάθε είδους θανάτου. Ζώντας μέσα στην Εκκλησία το γεγονός του Πάσχα, αντλούμε νέες δυνάμεις για να είμαστε φορείς νέας ζωής, αληθινοί, δημιουργικοί.

Ο αναστάσιμος ρυθμός, που συντονίζει την Ορθόδοξη λατρευτική ζωή, στηρίζει την ύπαρξή μας, ανανεώνει συνεχώς την ελπίδα μας, μας προσφέρει νέο όραμα και ενθουσιασμό για τη ζωή, διακατέχεται από τήν αιωνιότητα. Το αναστάσιμο ήθος μεταμορφώνει το σκληρό πρόσωπο της καθημερινότητας. Μας βοηθεί να βλέπουμε μέσα και από τις πιο μελαγχολικές συνθήκες ένα πάσχα, δηλαδή μια «διάβαση», ένα πέρασμα στο φως. Η Ανάσταση έχει γίνει, έστω και ανεπίγνωστα, πηγή ανανεώσεως του κόσμου. Άνθρωποι που πίστεψαν στον αναστάντα Χριστό μπόρεσαν με τη δύναμή Του να μεταμορφώσουν την έχθρα σε συμφιλίωση, το μίσος σε αγάπη, τον πόνο σε χαρά, την ταπείνωση σε θρίαμβο, την άνευ νοήματος καθημερινότητα σε δημιουργία. Μέσα στην ακτινοβολία της Αναστάσεως, όλοι και όλα μπορούν να μεταμορφώνονται και να πλημμυρίζουν φως.

«Χριστός ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας».

Δύο κατεξοχήν υπαρξιακά προβλήματα βασανίζουν τον άνθρωπο: το πρώτο, ότι θα πεθάνει· το δεύτερο, πως θα ξαναζήσει. Και τα δυο βρίσκουν νόημα και λύση μέσα στο φως της Αναστάσεως του Χριστού, ο οποίος είναι ο Νικητής του θανάτου, η ζωή του κόσμου. Μέσα στην πίστη και τη λατρεία της Ορθοδοξίας βρίσκεται ένας τεράστιος αναστάσιμος δυναμισμός. Η εμπιστοσύνη και η αγάπη μας στον αναστάντα Κύριο ας γεμίσουν το είναι μας για την κατανόηση και αντιμετώπιση των δύο μεγάλων υπαρξιακών ζητημάτων: του θανάτου και της ζωής. Με το βλέμμα και τον νου προσηλωμένο στον ανα­στάντα Χριστό, ας αντιμετωπίσουμε τον κάθε μορφής θάνατο ή τις εκπνοές θανάτου που εκπέμπουν η αμαρτία, ο φθόνος, η αδικία και ας γίνουμε αναστάσιμη πνοή στο περιβάλλον μας.

Καλό Πάσχα! Με την Ανάσταση μέσα μας.

(Αναστασίου, Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας. «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός», εκδ. Μαΐστρος)