η προσευχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

 

 

Ανάμεσα στις προσευχές και τους ύμνους της περιόδου που διανύουμε υπάρχει μια σύντομη και απλή προσευχή που κατέχει μια εξέχουσα θέση στην όλη λατρεία της Μεγάλης Σαρακοστής. Η παράδοση την αποδίδει σε έναν από τους μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον Άγιο Εφραίμ τον Σύρο. Είναι δε τόσο περιεκτική ώστε θα μπορούσε να ονομαστεί η προσευχή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής 

Ποια είναι αυτή η προσευχή;
«Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου, Πνεῦμα ἀργίας, περιεργίας, φιλαρχίας, καί ἀργολογίας μή μοι δῷς. Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καί ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναί, Κύριε Βασιλεῦ, δώρισαί μοι τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα καί μή κατακρίνειν τόν ἀδελφόν μου, ὅτι εὐλογητός εἶ εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν».
Αληθινά, τόσο μικρή αλλά τόσο περιεκτική προσευχή! Μάλιστα, κατά το τυπικό της Εκκλησίας, δεν απαγγέλλεται απλά, αλλά συνοδεύεται και από κινήσεις μετανοίας, προκειμένου να την κατανοήσει πλήρως όχι μόνο το μυαλό μας αλλά και αυτό ακόμα το σώμα μας.
Η προσευχή ξεκινά με την ομολογία ότι η ζωή μας δεν μας ανήκει. Ότι ανήκει καθ΄ολοκληρίαν και σε κάθε της λεπτομέρεια στον Θεό. Και συνεχίζει απαριθμώντας με έναν μοναδικό τρόπο όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία της μετάνοιας. Είναι σαν ένας κανόνας με τον οποίο ελέγχουμε τον προσωπικό μας αγώνα στην κατανυκτική περίοδο της Σαρακοστής.

Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι πνευματικές ασθένειες που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε;

Καταρχάς η αργία, δηλαδή η οκνηρία και η παθητική στάση ζωής που μας πείθει ότι δεν είναι δυνατό να αλλάξουμε. Ακολουθεί η περιέργεια, η εμμονή να θέλει κανείς να τα μάθει όλα, να ερευνά τις ζωές των διπλανών του, να ανακατεύεται με τα «σκουπίδια». Και τι άλλο; Η κενή ουσίας φιλαρχία και η αργολογία, δηλαδή η άσκοπη κατανάλωση του λόγου σε κουτσομπολιά, πολυλογίες και καυχησιολογίες. Γιατί ο λόγος σώζει αλλά και δηλητηριάζει, γίνεται η κυρίαρχη δύναμη της αμαρτίας. Αυτοί λοιπόν είναι οι αρνητικοί «στόχοι» της μετάνοιας, τα εμπόδια που πρέπει να μετακινηθούν με τη βοήθεια του Θεού.
Στη συνέχεια η προσευχή κινείται στους θετικούς σκοπούς της μετάνοιας, στις αρετές. Κι είναι αξιοπρόσεκτο ότι οι αρετές σ’ αυτήν την προσευχή δεν εμφανίζονται σαν κατάκτηση, σαν ανθρώπινο κατόρθωμα, αλλά σαν δωρεές του Θεού. Κι οι αρετές αυτές δεν είναι άλλες από τη σωφροσύνη, την ταπεινοφροσύνη, την αληθινά «θεϊκή» υπομονή και την αγάπη, που αποτελεί αποκορύφωμα και καρπό όλων των αρετών.
Και, τέλος, η προσευχή αυτή του αγίου Εφραίμ του Σύρου εστιάζει μέσα μας. Ζητάμε από τον Θεό να μας χαρίσει την ικανότητα και τη δύναμη να κοιτάμε τα δικά μας πταίσματα αντί να ασχολούμαστε με τα υποθετικά ελαττώματα και τις αδυναμίες των συνανθρώπων μας. Να μην κατακρίνουμε, ούτε με το λόγο ούτε με τη σκέψη, τους άλλους. Εμείς, και μόνον εμείς, είμαστε ο στόχος κάθε μας προσπάθειας, κάθε κριτικής που ασκούμε, κάθε προσπάθειας βελτίωσης.

Και αν εστιάσουμε ουσιαστικά μέσα μας, θα ακολουθήσει και η στροφή μας προς τον Θεό. Κι ο Θεός θα μας ευλογήσει και θα μας αξιώσει να προετοιμαστούμε κατάλληλα κατά τη Σαρακοστή ώστε με καθαρή ψυχή να αντικρίσουμε, όλοι μαζί και ο καθένας ξεχωριστά, τον Αναστημένο Χριστό.