της Σοφίας Ντρέκου
Το Άγιον Φως Του Αναστάντος Χριστού
να φωτίζει αενάως την καθημερινότητά μας.
Ο Αναστάσιμος κανόνας της εορτής του Πάσχα με μετάφραση
Ο περίφημος «Κανών εἰς τό ἅγιον Πάσχα» είναι
ποίημα του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού*.
Ωδή α’
Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν Λαοί, Πάσχα Κυρίου, Πάσχα· ἐκ γὰρ θανάτου πρὸς ζωήν, καὶ ἐκ γῆς πρὸς οὐρανόν, Χριστὸς ὁ Θεός, ἡμᾶς διεβίβασεν, ἐπινίκιον ᾄδοντας.
Καθαρθῶμεν τὰς αἰσθήσεις, καὶ ὀψόμεθα, τῷ ἀπροσίτῳ φωτὶ τῆς ἀναστάσεως, Χριστὸν ἐξαστράπτοντα, καί, Χαίρετε, φάσκοντα, τρανῶς ἀκουσόμεθα, ἐπινίκιον ᾄδοντες.
Οὐρανοὶ μὲν ἐπαξίως εὐφραινέσθωσαν, γῆ δὲ ἀγαλλιάσθω, ἑορταζέτω δὲ κόσμος, ὁρατός τε ἅπας καὶ ἀόρατος· Χριστὸς γὰρ ἐγήγερται, εὐφροσύνη αἰώνιος.
Μετάφραση
Ημέρα Αναστάσεως σήμερα, ας λάμψουμε από χαρά όλοι οι Χριστιανοί. Είναι Πάσχα, του Κυρίου Πάσχα. Γιατί ο Χριστός ο Θεός από το θάνατο στη ζωή και από τη γη στον ουρανό διεβίβασε εμάς που ψάλλουμε γι’ αυτό επινίκιο ύμνο.
Με τις καθαρές τις αισθήσεις θα αντικρύσουμε μέσα στο απρόσιτο φως της Αναστάσεως τον Χριστό ολόλαμπρο και θα τον ακούσουμε καθαρά να μας λέει, χαίρετε, ενώ θα ψάλλουμε επινίκιο ύμνο.
Ας ευφρανθούν οι ουράνιες δυνάμεις, όπως αξίζει για το μεγάλο γεγονός της Αναστάσεως και στη γη οι άνθρωποι ας σκιρτούν από αγαλλίαση. Ας πανηγυρίζει όλος ο κόσμος ο ορατός και ο αόρατος, γιατί ο Χριστός, η αιώνια ευφροσύνη των ψυχών, από τον τάφο έχει εγερθεί.
Ωδή γ’
«Δεύτε πόμα πίωμεν καινόν, ουκ εκ πέτρας αγόνου τερατουργούμενον, αλλ' αφθαρσίας πηγήν, εκ τάφου ομβρήσαντος Χριστού, εν ω στερεούμεθα.
Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη, και τα καταχθόνια• εορταζέτω γουν πάσα κτίσις, την Έγερσιν Χριστού, εν η εστερέωται.
Χθες συνεθαπτόμην σοι Χριστέ συνεγείρομαι σήμερον αναστάντι σοι, συνεσταυρούμην σοι χθες, αυτός με συνδόξασον Σωτήρ, εν τη βασιλεία σου».
Μετάφραση
Ελάτε να πιούμε ποτό που ανακαινίζει, που δεν αναβλύζει θαυματουργικά από άγονο βράχο, αλλά ποτό που είναι πηγή αθανασίας, που ανέβλυσε από τον πέτρινο τάφο του Χριστού, με την πίστη στον οποίο εμείς είμαστε ασφαλισμένοι.
Τα πάντα σήμερα είναι γεμάτα από το φως της Αναστάσεως και ο ουρανός και η γη και ο άδης. Όλη λοιπόν η κτίση ας πανηγυρίσει για του Χριστού την Ανάσταση, με την οποία πίστη είναι ασφαλισμένη.
Χθες θαπτόμουνα μαζί σου, Χριστέ, σήμερα μαζί με σένα που αναστήθηκες, σηκώνομαι κι εγώ. Χθες σταυρωνόμουνα με σένα, αυτός ο ίδιος Σωτήρ μου, δόξασέ με μαζί σου στη βασιλεία Σου.
«Επί της θείας φυλακής ο θεηγόρος Αββακούμ, στήτω μεθ' ημών και δεικνύτω, φαεσφόρον Άγγελον, διαπρυσίως λέγοντα• Σημερον σωτηρία τω κόσμω, ότι ανέστη Χριστός ως παντοδύναμος.
Άρσεν μεν, ως διανοίξαν, την παρθενεύουσαν νηδύν, πέφηνε Χριστός, ως βροτός δε, αμνός προσηγόρευται, άμωμος δε, ως άγευστος κηλίδος, το ημέτερον Πασχα, και ως Θεός αληθής, τέλειος λέλεκται.
Ως ενιαύσιος αμνός, ο ευλογούμενος ημίν, στέφανος χρηστός εκουσίως, υπέρ πάντων τέθυται, Πασχα το καθαρτήριον, και αύθις εκ του τάφου ωραίος, δικαιοσύνης ημίν έλαμψεν ήλιος.
Ο θεοπάτωρ μεν Δαυΐδ, προ της σκιώδους κιβωτού ήλατο σκιρτών, ο λαός δε του Θεού ο άγιος, την των συμβόλων έκβασιν, ορώντες, ευφρανθώμεν ενθέως, ότι ανέστη Χριστός ως παντοδύναμος».
Μετάφραση
Μαζί με τον προφήτη Αββακούμ ας αναβούμε στην ιερή σκοπιά της νήψεως και προσοχής του νου και ας δούμε τον απαστράπτοντα άγγελο να αναφωνεί με ολοκάθαρη σαν τη φωτιά φωνή: σήμερα σωτηρία στον κόσμο ήρθε, γιατί ο Χριστός ανέστη ως παντοδύναμος Θεός που είναι.
Άρσεν που διαπέρασε την παρθενική μήτρα παρουσιάστηκε ο Χριστός, επειδή προσφέρεται για βρώση, αμνός αποκαλείται, αλλά και άμεμπτο είναι το δικό μας πασχαλινό πρόβατο, επειδή δε δοκίμασε κανένα ψεγάδι αμαρτίας, αφού και Θεός αληθινός είναι, τέλειος έχει ονομασθεί.
Σαν το χρονιάρικο αρνί (που θυσίασαν οι Εβραίοι στην Αίγυπτο) ο Κύριος που δοξολογείται από μας, σαν στεφάνι που περικλείει κάθε αγαθωσύνη, θεληματικά θυσιάστηκε για τη σωτηρία όλων μας, το πασχαλινό πρόβατο που μας καθαρίζει από την αμαρτία. Και πάλι μετά τη θυσία Του, με την έγερσή Του από τον τάφο έλαμψε για μας ως ήλιος δικαιοσύνης γεμάτος ομορφιά.
Ο πρόγονος του Θεανθρώπου, ο Δαυίδ, μπροστά στην Κιβωτό, που ήταν προτύπωση των μελλόντων, χόρευε από χαρά σκιρτώντας, εμείς δε, που αποτελούμε το λαό του Θεού τον ξεχωριστό, βλέποντας την εκπλήρωση των παλαιών εκείνων συμβόλων, ας ευφρανθούμε πνευματικά, γιατί ανέστη ο Χριστός ως παντοδύναμος Θεός που είναι.
«Ορθρίσωμεν όρθρου βαθέος, και αντί μυρου τον ύμνον προσοίσομεν τω Δεσπότη, και Χριστόν οψόμεθα, δικαιοσύνης ήλιον, πάσι ζωήν ανατέλλοντα.
Την άμετρόν σου ευσπλαγχνίαν, οι ταις του Άδου σειραίς, συνεχόμενοι δεδορκότες, προς το φως ηπείγοντο Χριστέ, αγαλλομένω ποδί, Πασχα κροτούντες αιώνιον.
Προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι, τω προϊόντι Χριστώ εκ του μνήματος, ως νυμφίω, και συνεορτάσωμεν ταις φιλεόρτοις τάξεσι, Πασχα Θεού το σωτήριον».
Μετάφραση
Ας σηκωθούμε στα βαθιά χαράματα και αντί για μύρα, ύμνο ας προσφέρουμε στον Κύριο και θα δούμε (νοερά) τον Χριστό, τον Ήλιο της δικαιοσύνης να φέρει σ’ όλους μας ζωή.
Χριστέ, βλέποντας τη δική σου άπειρη ευσπλαχνία αυτοί που ήσαν δεμένοι με τις αλυσίδες του Άδη, έσπευδαν με γρήγορη, γεμάτοι αγαλλίαση, περπατησιά να φθάσουν σε Εσένα το φως, χτυπώντας τα χέρια από χαρά για το Πάσχα, που θα διαρκέσει αιώνια.
Ας πλησιάσουμε με αναμμένες λαμπάδες τον Χριστό, που βγαίνει από το μνήμα σαν από νυφικό θάλαμο και μαζί με τα τάγματα των ουρανίων αγγέλων που αγαπούν τις εορτές μας, ας γιορτάσουμε το Πάσχα Θεού, που έφερε τη σωτηρία μας.
Ωδή στ’
Ὁ εἱρμὸς
«Κατῆλθες ἐν τοῖς κατωτάτοις τῆς γῆς, καὶ συνέτριψας μοχλοὺς αἰωνίους, κατόχους πεπεδημένων Χριστέ, καὶ τριήμερος ὡς ἐκ κήτους Ἰωνᾶς, ἐξανέστης τοῦ τάφου».
Φυλάξας τὰ σήμαντρα σῷα Χριστέ, ἐξηγέρθης τοῦ τάφου, ὁ τὰς κλεῖς τῆς Παρθένου μὴ λυμηνάμενος ἐν τῷ τόκῳ σου, καὶ ἀνέῳξας ἡμῖν, Παραδείσου τὰς πύλας.
Σῶτέρ μου τὸ ζῶν τε καὶ ἄθυτον, ἱερεῖον, ὡς Θεός, σεαυτὸν ἑκουσίως, προσαγαγὼν τῷ Πατρί, συνανέστησας, παγγενῆ τὸν Ἀδάμ, ἀναστὰς ἐκ τοῦ τάφου.»
Μετάφραση
Κατέβηκες στα κατώτατα μέρη της γης, στον Άδη και συνέτριψες τους μοχλούς που κρατούσαν αιώνες φυλακισμένους τους δεσμώτες της αμαρτίας, Χριστέ, και μετά από τρεις μέρες, όπως ο Ιωνάς από το κήτος, σηκώθηκες αναστημένος από τον τάφο.
Χωρίς να χαλάσεις τις σφραγίδες σηκώθηκες αναστημένος από τον τάφο Χριστέ, συ που στη γέννησή σου δεν κατέστρεψες την πύλη της αγνότητας της Παρθένου, και άνοιξες για μας τις πύλες του Παραδείσου.
Σωτήρα μου, Συ που είσαι το ζωντανό και μη δυνάμενον να θυσιαστεί ως Θεός ιερό σφάγιο, Συ ο ίδιος ως άνθρωπος με τη θέλησή σου προσέφερες τον εαυτόν σου θυσία στον Πατέρα και με την Ανάστασή σου από τον τάφο, ανέστησες μαζί και τον Αδάμ με όλο το γένος των ανθρώπων.
Ωδή ζ’
«Ο Παίδας εκ καμίνου ρυσάμενος, γενόμενος άνθρωπος, πάσχει ως θνητός, και δια Παθους το θνητόν, αφθαρσίας ενδύει ευπρέπειαν, ο μόνος ευλογητός των Πατέρων, Θεός και υπερένδοξος.
Γυναίκες μετά μύρων θεόφρονες, οπίσω σου έδραμον, ον δε ως θνητόν, μετά δακρύων εζήτουν, προσεκύνησαν χαίρουσαι ζώντα Θεόν, και Πασχα το μυστικόν σοις Χριστέ Μαθηταίς ευηγγελίσαντο.
Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, Άδου την καθαίρεσιν, άλλης βιοτής, της αιωνίου απαρχήν, και σκιρτώντες υμνούμεν τον αίτιον, τον μόνον ευλογητόν των Πατέρων, Θεόν και υπερένδοξον.
Ως όντως ιερά και πανέορτος, αύτη η σωτήριος, νυξ και φωταυγής, της λαμπροφόρου ημέρας, της Εγέρσεως ούσα προάγγελος, εν η το άχρονον φως, εκ τάφου σωματικώς πάσιν επέλαμψεν».
Μετάφραση
Ο Χριστός που διέσωσε του Τρεις Παίδας αβλαβείς από τη φλόγα της καμίνου, ύστερα, αφού έγινε άνθρωπος πάσχει ως θνητός. Και με το πάθος Του ντύνει με την κόσμια στολή της αθανασίας τη θνητή ανθρώπινη φύση, Αυτός ο Θεός των Πατέρων μας, ο μόνος άξιος να ευλογείται και να δοξάζεται υπέρμετρα.
Γυναίκες ευσεβείς κρατώντας μύρα έτρεξαν πίσω σου στον τάφο. Και εσένα που ως νεκρό αναζητούσαν κλαίοντας, ως Θεό ζωντανό γεμάτες χαρά προσκύνησαν και στους μαθητάς σου τη χαρμόσυνη είδηση έφεραν, Χριστέ, για την με μυστηριώδη τρόπο Ανάστασή σου.
Εορτάζουμε τη νέκρωση του θανάτου, τη συντριβή του Άδη, την αρχή μιας άλλης ζωής αιώνιας. Και σκιρτώντας από χαρά υμνούμε τον αίτιο όλων αυτών των ευεργεσιών, που μόνος αυτός, ο Θεός των πατέρων μας, αξίζει να υμνείται και να δοξολογείται υπέρμετρα.
Πράγματι ιερή και πανηγυρικότατη, πλημμυρισμένη από φως είναι αυτή η σωτήρια νύκτα, γιατί είναι προάγγελος της λαμπροφόρου ημέρας της Αναστάσεως του Κυρίου, κατά την οποία το άχρονο φως της θεότητας έλαμψε σ’ όλους από τον τάφο σωματικώς.
Ωδή η’
«Αύτη η κλητή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτών εορτή, και πανήγυρις εστί πανηγύρεων, εν η ευλογούμεν, Χριστόν εις τους αιώνας.
Δεύτε του καινού της αμπέλου γεννήματος της θείας ευφροσύνης, εν τη ευσήμω ημέρα της εγέρσεως, βασιλείας τε Χριστού κοινωνήσωμεν, υμνούντες αυτόν, ως Θεόν εις τους αιώνας.
Άρον κύκλω τους οφθαλμούς σου Σιών και ίδε• ιδού γαρ ήκασί σοι, θεοφεγγείς ως φωστήρες, εκ δυσμών και βορρά, και θαλάσσης, και εώας τα τέκνα σου εν σοι ευλογούντα, Χριστόν εις τους αιώνας.
Πάτερ παντοκράτορ, και Λόγε, και Πνεύμα, τρισίν ενιζομένη, εν υποστάσεσι φύσις, υπερούσιε και υπέρθεε εις σε βεβαπτίσμεθα, και σε ευλογούμεν, εις πάντας τους αιώνας».
Μετάφραση
Αυτή η επίσημη και αγία ημέρα, η πρώτη της εβδομάδος, η βασίλισσα όλων των ημερών, αφιερωμένη στον Κύριο, είναι η εορτή η πιο μεγάλη απ’ όλες τις εορτές και πανήγυρις πιο μεγάλη απ’ όλες τις πανηγύρεις, κατά την οποία ευλογούμε αιώνια τον Χριστό.
Ελάτε πιστοί το νέο καρπό της αμπέλου να μεταλάβουμε, που ευφραίνει με θεία αγαλλίαση, αυτή την επίσημη ημέρα της Αναστάσεως που είναι και ημέρα της βασιλείας του Χριστού, υμνούντες αυτόν, ως Θεόν όπου είναι, αιώνια.
Σήκωσε, Σιών, τα μάτια σου τριγύρω και κοίταξε, γιατί να, ήρθαν από τη δύση και το βορρά, το νότο και την ανατολή τα παιδιά σου, που λάμπουν με θεϊκό φως, σαν τα άστρα, δοξολογώντας μέσα στους κόλπους σου τον Χριστό αιώνια.
Αγία Τριάς, Πάτερ παντοδύναμε, και Λόγε και Πνεύμα, τρία πρόσωπα ενωμένα σε μια θεία φύση, υπερτέλεια κατά την ουσία και θεότητα, στο όνομά σου έχουμε βαπτιστεί και Εσένα δοξολογούμε αιώνια.
«Φωτίζου, φωτίζου, η νέα Ιερουσαλήμ• η γαρ δόξα Κυρίου επί σε ανέτειλε. Χορευε νυν, και αγάλλου Σιών, συ δε αγνή, τέρπου Θεοτόκε, εν τη εγέρσει του τόκου σου.
Ω θείας, ω φίλης, ω γλυκυτάτης σου φωνής• μεθ' ημών αψευδώς γαρ, επηγγείλω έσεσθαι, μέχρι τερμάτων αιώνος Χριστέ, ην οι πιστοί, άγκυραν ελπίδος, κατέχοντες αγαλλόμεθα.
Ω Πάσχα το μέγα, και ιερώτατον Χριστέ, ω σοφία και Λόγε, του Θεού και δύναμις, δίδου ημίν εκτυπώτερον, σου μετασχείν, εν τη Ανεσπέρω ημέρα της βασιλείας σου».
Μετάφραση
Φωτίζου, φωτίζου η νέα Ιερουσαλήμ, η Εκκλησία του Χριστού, γιατί σε σένα ανέτειλε σαν φως η δόξα του Κυρίου. Τώρα νέα Σιών, χόρευε πνευματικά και γέμισε αγαλλίαση. Και συ, αγνή Θεοτόκε, να ευφραίνεσαι για την Ανάσταση του Υιού σου.
Πόσο θεϊκή, πόσο προσφιλής, πόσο γλυκύτατη ήταν η φωνή σου εκείνη, Χριστέ. Γιατί υποσχέθηκες αληθινά ότι θα είσαι πάντοτε μαζί μας μέχρι της συντελείας των αιώνων. Αυτή σου την υπόσχεση εμείς οι πιστοί σαν άγκυρα ελπίδας για ασφάλεια στις τρικυμίες της ζωής κρατούμε γεμάτοι αγαλλίαση.
Χριστέ, που είσαι το μέγα και ιερώτατο πασχάλιο σφάγιο, συ η σοφία, ο Λόγος του Θεού και η δύναμη, αξίωσε μας να σε απολαύσουμε καθαρότερα και τελειότερα κατά την ατελείωτη ημέρα της βασιλείας σου.[1]
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Ο Άγιος πατέρας μας Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο οποίος για τη χρυσή χάρη της διδασκαλίας του πήρε το επωνύμιο Χρυσορρόας, έζησε επί Λέοντος Ισαύρου κατά το έτος 730 μ.Χ.
Αφού έφτασε να γίνει ιερή μούσα της Εκκλησίας του Χριστού, άφησε σ’ αυτήν πάρα πολλά συγγράμματα που στάζουν ηδονή ανέκφραστη και πνευματική χάρη.
Μεταξύ αυτών είναι και ο λόγος, τον οποίον περιλάβαμε στη συλλογή, γιατί συντελεί πάρα πολύ στο σκοπό του παρόντος βιβλίου και είναι πολύ χρήσιμος σ’ αυτούς που ποθούν τη γνώση των αρετών και των κακιών, η οποία διαφεύγει τους πολλούς.
Ο λόγος αυτός διδάσκει με σαφήνεια ποιες και πόσες είναι οι αρετές και οι κακίες και σε πόσες διαιρούνται κατά είδος και κατά γένος και πώς μπορεί κανείς να αποκτήσει τις αρετές και ν’ αποβάλει τις κακίες. Και είναι ακριβώς η λυδία λίθος που διακρίνει με ακριβή γνώση το γνήσιο χρυσάφι των αρετών και το χάλκωμα των κακιών· έτσι όποιος απομνημονεύσει με ακρίβεια το λόγο αυτό, οπωσδήποτε θα γίνει σύντομα γνώστης όλων γενικώς των αρετών και των παθών.[2]
Ο Άγιος τελείωσε τη ζωή του, σας πολύαθλος αγωνιστής σε ηλικία εκατόν τεσσάρων χρονών. Η Εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη του στις 4 Δεκεμβρίου.
Πλήσας μελῶν γῆν ἡδέων Ἰωάννης,
Κἂν οὐρανοῖς ἄνεισι συνθεῖναι μέλη.
Δικτυογραφία:
Το πρωτότυπο κείμενο είναι από την Ακολουθία του Πάσχα εδώ και η μετάφραση είναι από την Ιερά Μονή Αγίου Αυγουστίνου Ιππώνος & Αγίου Σεραφείμ του Σαρώφ Τρίκορφο Φωκίδος εδώ.
«Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός» Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, β' τόμος, σελ. 298-299.
Κεντρική φωτογραφία: ο Πανάγιος Τάφος Στα Ιεροσόλυμα (εδώ)
Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία της Google.
Επιμέλεια, πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr
