ΠΩΣ ΜΑΣ ΠΑΡΗΓΟΡΟΥΝ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ Ό θάνατος τών προσφιλών μας.

Ο θάνατος, γεγονός έξόχως συγκλονιστικό, προξενεί ανέκαθεν στόν άνθρωπο πόνο καί θλίψη. Ή πίστη τού Χριστού,ή όποία περιβάλλει μέ ιδιαίτερη στοργή τόν άνθρωπο, σεβάσθηκε πάντοτε τό είδος αύτό τού ανθρώπινου πόνου. ’Από αυτούς μάλιστα τούς χρόνους τής Π. Διαθήκης μάς παρακίνησε νά παρηγορούμε όσους πενθούν. Ό Παροιμιαστής συμβουλεύει νά δίνουμε λίγο κρασί σ’ έκείνους πού έχουν κυριευθεί άπό μεγάλη λύπη καί πένθος,γιά νά μαλακώσει καί άνακουφισθεϊ έτσι ό πόνος τους (Παρ. λα [31] 6). Ό ίδιος πάλι καλεϊ τόν θεοσεβή άνθρωπο νά έπισκέπτεται όσους πενθούν καί νά τούς παρηγορεϊ, πράγμα τό όποίο είναι άπό πολλές απόψεις ώφέλιμο καί έν πάση περιπτώσει πολύ ανώτερο άπό τήν έπίσκεψη σέ σπίτι όπου γίνεται συμπόσιο καί γλέντι (Έκκλ. ζ' 2). Έξ άλλου ό θείος Παύλος μάς διδάσκει ότι πρέπει νά συμπονούμε καί νά συμπάσχουμε μαζί μέ έκείνους πού κλαϊνε καί πενθούν (Ρωμ. ιβ' [12] 15). Ό Μ. Βασίλειος τονίζει ότι πρέπει νά έπισκεπτόμαστε όσους πενθούν καί νά τούς ώφελοόμε μέ λόγους παρηγορητικούς, νά μή κυριευόμαστε όμως άπό τή θλίψη ούτε νά μιμούμεθα τούς θρήνους καί τίς φωνές έκείνων πού δέν πενθούν μέ τρόπο θεάρεστο .  

Άλλ’ έάν ό θάνατος όποίουδήποτε ανθρώπου προξενεί πόνο καί θλίψη, πολύ περισσότερο ό θάνατος συγγενικού μας προσώπου. Ή θλίψη γιά τόν αποχωρισμό τού άγαπημένου μας συζύγου, τέκνου, γονέως, έκφράζεται συνήθως μέ άναφυλλητά, έπιτάφιους θρήνους, πολλά δάκρυα καί σπαραγμό ψυχής. Ωστόσο ή πίστη τού Χριστού δεν έζήτησε από τόν άνθρωπο την άπάθεια ή την άδιαφορία ένώπιον τού θανάτου των συγγενών του άφού καί αύτός ό Κύριος έδάκρυσε γιά τόν θάνατο τού προσφιλούς φίλου του Λαζάρου. Καί ενώ βάδιζε πρός τό μνημείο γιά νά τόν άναστησει, ήταν τόση ή συγκίνηση του, ώστε γιά νά την συγκρατήσει την έπέπληττε μέσα του καί κατέβαλλε μεγάλη έσωτερική προσπάθεια (βλ. Ίω. ια' [11] 35, 38).

Ό χωρισμός καί ή στέρηση τών προσφιλών μας είναι «δυσφορώτατον», δηλαδή δυσβάστακτο βάρος, λόγω τού συνδέσμου, όπως λέγει ό φωστήρ τής Καισαρείας. Παρατηρεί μάλιστα ότι αύτό συμβαίνει καί σ' αύτά ακόμη τά άλογα ζώα, καί συμπληρώνει: Έγώ είδα κάποτε ένα βόδι στό παχνί νά δακρύζει,γιατί είχε ψοφήσει τό ταίρι του στό ζυγό.   Ό λογικός όμως άνθρωπος, καί μάλιστα ό πιστός, πρέπει νά κυριαρχεί στόν έαυτό του καί νά μη λυπείται πέραν τού μέτρου. Διότι άπό τήν άμετρη λύπη ούτε ό νεκρός ωφελείται ούτε αύτός πού πενθεί ό δεύτερος μάλιστα κινδυνεύει νά βλαβεί άνεπανόρθωτα (πρβλ. Σ. Σειρ. λη' [38] 1821). Τάϊδια συμβουλεύει καί ό ιερός Χρυσόστομος, διότι, όπως λέγει, τό νά μή λυπηθεί κανείς γιά τόν θάνατο συγγενούς του δέν είναι άνθρώπινο. 

Βέβαια, οί άνθρωποι πού έχουν άφοσιωθεί έξ ολοκλήρου στόν Θεόν, δηλαδή οί μοναχοί, προπέμπουν τούς συμμοναστές τους πού έκοιμήθησαν (τό πράγμα ονομάζουν «προπομπήν» καί όχι εκφορά) μέ ύμνους, μέ εύχαριστία καί δόξα πολλή πρός τόν Θεόν. Μόλις δέ πληροφορηθούν ότι ό τάδε αδελφός έκοιμήθει, τότε «πολλή ή ευφροσύνη, πολλή ή ήδονή»  Διότι, όπως γράφει ό άγιος Γρηγόριος ό Θεολόγος, σέ μία μοναστική αδελφότητα, τής όποίας έκοιμήθη ένας αδελφός, γεγονότα όπως αύτά είναι αφορμή χαράς καί εύφροσύνης γιά όσους αγωνίζονται νά ζούν σύμφωνα πρός τήν εύαγγελική αλήθεια. Προτρέπει μάλιστα τούς συμμοναστές τού κοιμηθέντος νά μιμηθούν τό άγιο παράδειγμά του καί όχι νά σκυθρωπάζουν καί νά λυπούνται 

Τό πράγμα όμως διαφέρει, όταν έκείνος πού έκοιμήθη δεν είναι μοναχός, αλλά ζεί μέσα στον κόσμο, έχει οικογένεια, έχει παιδιά, έχει συγγενείς. Καί έάν τά άλογα ζώα, όπως εκείνο πού άνέφερε ό Μ. Βασίλειος, δακρύζουν καί πονούν διότι στερούνται τό ταίρι τους, πολύ περισσότερο είναι φυσικό νά λυπεϊται τό λογικό δημιούργημα τού Θεού, τό όποίο δέν έχει άπλώς συνηθίσει, άλλ’ έχει συνδεθεί μέ τήν παρουσία τής συζύγου ή τού συζύγου, των γονέων ή τού παιδιού του... Όμως επειδή ακριβώς είναι λογικό πλάσμα, μπορεί καί πρέπει νά ύπερνικήσει τη θλίψη αύτή καί νά μήν τήν αφήσει νά τόν κυριεύσει, όπως καί ό Θεάνθρωπος στην περίπτωση τού Λαζάρου. Αύτόν καί έμείς άς μιμηθούμε, συμβουλεύει τό χρυσό στόμα «ως ό Χριστός τόν Λάζαρον έκλαυσεν, ούτω κλαύσωμεν». Ό Χριστός έδάκρυσε θέλοντας νά δείξει καί σέ μάς «μέτρα καί όρους», πού δέν πρέπει νά υπερβαίνουμε. Γιατί έδάκρυσε, αφού ύστερα από λίγο έπρόκειτο νά άναστήσει τόν Λάζαρο; Τό έκαμε γιά νά μάθεις σύ «μέχρι πόσου» πρέπει νά δακρύζεις. Μέ τόν τρόπο αύτό «καί τό τής (ανθρώπινης) φύσεως συμπαθές ένδειξώμεθα, καί τήν τών απίστων μίμησιν άποκρουσώμεθα» 

Οί μακράν τού Θεού άνθρωποι έχουν κάθε λόγο νά θρηνούν καί νά όλοφύρωνται οί Χριστιανοί όμως δέν έχουν καμμία δικαιολογία γι’ αύτά. Διότι, έκτος τής έλπίδος τής αιώνιας ζωής, ή όποία μάς προσφέρει μεγάλη παρηγοριά, καλούμαστε νά σκεφθούμε καί τούτο: Κλαίμε καί θρηνούμε, διότι έκείνος πού φεύγει ήταν κακός; Αλλά γι’ αύτό ακριβώς πρέπει νά εύχαριστούμε τόν Θεόν, παρατηρεί ό θείος Χρυσόστομος, διότι ό θάνατος άνέκοψε τήν πρόοδό του στήν κακία. Κλαίμε διότι ήταν «χρηστός (ήθικός, τίμιος, αγαθός) καί έπιεικής;» ’Αλλά καί γι’ αύτό πρέπει πάλι νά χαίρουμε, διότι έκλήθη άπό τόν Θεόν γρήγορα, προτού τόν προσβάλει ή κακία καί «άλλάξη σύνεσιν αύτού» (Σ. Σολ. δ' 11). Τώρα πήγε σέ τόπο όπου είναι ασφαλισμένος καί δέν υπάρχει κίνδυνος μεταβολής τού χαρακτήρα του. Θρηνείς μήπως, ρωτά ό θείος Πατήρ,γιατί ήταν νέος; ’Αλλά «καί διά τούτο δόξασον τόν Θεόν», ό όποιός τόν προσέλαβε καί τόν έκάλεσε νωρίς πρός την καλύτερη ζωή. Δεν ήταν νέος καί ήταν προχωρημένος στήν ηλικία; «Καί διά τούτο εύχαρίστησον, καί τόν λαβόντα (Θεόν) δόξασον πάλιν»  

’Εάν μέναμε πάντοτε εδώ στή γη, τότε θά είχαμε κάθε λόγο νά κλαιμε καί νά θρηνούμε γιά εκείνους πού άποθνήσκουν. Έφ’ όσον όμως όλοι βαδίζουμε πρός τά έκεϊ, ας μήν οδυρόμαστε γι’ αύτούς πού φεύγουν πρίν από μάς. Έξ άλλου δέν βλέπεις, λέγει ό ίδιος Πατήρ, τί κάνουμε γιά έκείνους πού μάς πρόλαβαν στό δρόμο αυτό; Τούς προπέμπουμε μέ ψαλμούς καί ύμνους μέ όλα αύτά έκφράζουμε «τήν πρός τόν Δεσπότην ευχαριστίαν». Τούς ενδύουμε μέ και νούργια ρούχα μέ αύτά φανερώνουμε από τώρα «τό καινόν ένδυμα τής αφθαρσίας», τό όποίο θά φορέσουμε στήν αιώνια μακαριότητα. «Μύρον καί έλαιον έπιχέομεν, καί χρίσμα τού βαπτίσματος συμπορευόμενον αύτοίς εις έφόδιον πιστεύοντες». Τούς συνοδεύουμε μέ ευώδη θυμιάματα καί αναμμένα κεριά,γιά νά δείξουμε μέ τόν τρόπο αύτό ότι, αφού άπελύθησαν «τού σκοτεινού βίου, πρός τό φώς τό άληθινόν έπορεύθησαν». Τοποθετούμε τή σορό τους μέ πρόσωπο στραμμένο πρός άνατολάς, «προσημαίνοντες διά τού σχήματος τήν άνάστασιν»,ή όποία αναμένει τόν αγαπημένο μας 

Άλλ’ οί θεηγόροι Πατέρες τής Εκκλησίας, οί άγιες καί επομένως κατ’ εξοχήν εύαίσθητες καί συμπαθείς στόν πόνο ψυχές, οί όποίες αγάπησαν καί συνεπάθησαν τόν άνθρωπο όσο κανείς άλλος από τούς άνθρώπους, λέγουν πολλά, προκειμένου νά μάς παρηγορήσουν γιά τόν θάνατο τών προσφιλών μας. Είναι δέ χαρακτηριστικό ότι απαντούν σέ όλα όσα ρωτούν ό πατέρας ή ή μητέρα, ό σύζυγος ή ή σύζυγος ή τά παιδιά, οί όποίοι έπλήγησαν από τό πένθος τού αγαπημένου τους. Τούς παρακολουθούμε στή συνέχεια, διότι έχουμε νά λάβουμε πολλή παρηγοριά καί ειρήνη ψυχής.

Γιά τό πένθος τού συζύγου ή της συζύγου

Ιδού πώς μάς παρηγορούν οί φωτισμένοι άπό τό Παράκλητον Πνεύμα θείοι Πατέρες γιά τό πένθος τού συζύγου ή τής συζύγου. Διότι ή στέρηση τού ένός έκ των δύο συζύγων  είναι όμολογουμένως πολύ αισθητή σ’ εκείνον ό όποιός μένει. Τό πλήγμα άπό τόν θάνατο τής συντρόφου ή τού συντρόφου δημιουργεί θλίψη βαθύτατη καί μεγάλο ψυχικό τραύμα στό άλλο μέλος τής οικογένειας.

Πολλοί, όταν κλαίνε τόν προσφιλή τους, λένε καί επαναλαμβάνουν: Τόν συνηθίσαμε τώρα πώς θά ζήσουμε χωρίς τήν παρουσία του, ή όποία γέμιζε τό σπίτι; χωρίς τη συντροφιά του, χάρη στήν όποία ό πόνος μας μοιραζόταν καί γινόταν υποφερτός;

Πράγματι ό χωρισμός είναι κάτι τό δυσκολοβάστακτο, λόγω τής συνήθειας. Τό νά θρηνεί όμως ό άνθρωπος γιά τόν χωρισμό αύτό είναι παράλογο, λέγει ό Μ. Βασίλειος. Καί συμβουλεύει: Μη θέλεις νά συμφωνούν οί νόμοι τών ψυχών μέ τίς έπιθυμίες σου. Όσοι έχουν συνενωθεί κατά τη διάρκεια τής παρούσης ζωής καί έπειτα χωρίζονται μέ τόν θάνατο, μοιάζουν μέ οδοιπόρους οί όποίοι βαδίζουν ένα δρόμο. ’Επειδή συνήθισαν νά προχωρούν μαζί, έχουν συνδεθεί στενά έξ αιτίας τής μεταξύ τους συναναστροφής. Όταν όμως φθάσουν στό σημείο πού πρέπει νά χωρίσουν, καί ό καθένας είναι αναγκασμένος νά άκολουθήσει τόν δρόμο του, δέν αναχαιτίζονται άπό τόν σύνδεσμο. Χωρίζονται καί καθένας κατευθύνεται πρός τό δικό του τέρμα. Έτσι καί τώρα· βαδίζατε μαζί μέ τό αγαπητό σας πρόσωπο  τόν σύζυγο,τή μητέρα,τό παιδί  ήλθε όμως ή ώρα νά χωρισθείτε. Συνηθίσατε ό ένας τόν άλλον. Άλλ’ ό Θεός, ό όποιός μάς έπλασε καί μάς έδωσε τήν ψυχή, όρισε καί γιά τόν καθένα ξεχωριστό τρόπο ζωής καί αναστροφής. Σέ άλλους πάλι έθεσε διαφορετικούς όρους έξόδου άπό τήν παρούσα ζωή. Γιά άλλον όρισε, μέ τήν αγάπη καί τήν πανσοφία του, νά παραμείνει εδώ σωματικά περισσότερο χρόνο. Γιά άλλον άποφάσισε, σύμφωνα μέ τήν άπόρρητη σοφία καί δικαιοσύνη του, νά απελευθερωθεί άπό τά δεσμά τού σώματος νωρίτερα. Όπως ό καθένας έχει ιδιαίτερη αρχή, έτσι έχει καί ιδιαίτερο τέλος τής επίγειας ζωής  

«Συνήθειαν επιζητείς» καί γι’ αύτό οδύρεσαι καί θρηνείς; ρωτά ό ιερός Χρυσόστομος. Καί άπαντά, έννοώντας βέβαια έκείνον πού άποθνήσκει μέ την πίστη στόν Θεόν καί στην ανάσταση τών νεκρών: Αλλά πώς δεν είναι άτοπο αύτό; Έάν ένύμφευες τήν κόρη σου, καί ό γαμβρός σου τήν έπαιρνε καί έφευγε σέ μακρινή χώρα καί ζούσαν έκεϊ εύτυχισμένοι, δεν θά θεωρούσες καθόλου κακό τό γεγονός. Μέ τή φήμη τής εύτυχίας θά παρηγορούσες τή λύπη σου γιά τό χωρισμό. Έδώ λοιπόν γιατί λυπεϊσαι καί πονείς καί θρηνείς; Αύτός ό όποιός παρέλαβε τόν προσφιλή σου δέν είναι συνηθισμένος άνθρωπος ούτε κάποιός σύνδουλός σου είναι ό ίδιος ό Δεσπότης Χριστός  . Δέχομαι άσφαλώς ότι  ή συνήθεια τόν έκαμε ποθητό καί άγαπητό. Άλλ’ έάν σκεφθεϊς ωριμότερα καί άναλογισθείς ποιός είναι έκεϊνος ό όποιός προσέλαβε κοντά του τό άγαπημένο σου πρόσωπο, θά μπορέσεις νά ύπερνικήσεις καί τό κύμα αύτό τού πόνου, τό όποίο σού προξενεί ό χωρισμός 

Ήταν ό προστάτης μου, λένε άλλοι πού θρηνούν. Έάν όμως ζητείς προστασία, παρατηρεί ό θείος Χρυσόστομος, «καί διά τούτο θρηνείς τόν άνδρα», πρόσφυγε στόν Θεόν, πού είναι ό προστάτης καί σωτήρας καί εύεργέτης όλων τών ανθρώπων. Ζήτησε τή συμμαχία του τήν άκαταμάχητη, «τήν ευκολον βοήθειαν, τήν διαρκή σκέπην, τήν πανταχού παρούσαν», ή όποία μάς άσφαλίζει άπό παντού  . Χάσαμε τήν προστασία τού προσφιλούς μας, έχουμε όμως τήν κραταιά συμμαχία τού πανοικτίρμονος καί παντοδυνάμου Θεού.

Θρηνώ καί οδύρομαι, λένε άλλοι, διότι στό πρόσωπο πού έφυγε στήριζα τίς έλπίδες μου. Ό σύζυγός μου, τό παιδί μου, μέ παρηγορούσαν καί μέ ένίσχυαν μέ τίς χρηστές έλπίδες πού στήριζα έπάνω τους. «Διά τούτο ζητώ τόν άνδρα διά τούτο (ζητώ) τόν υιόν διά τούτο κόπτομαι (κτυπώ τό στήθος καί τήν κεφαλή άπαρηγόρητα) καί θρηνώ». Όχι διότι άπιστώ στήν άνάσταση, άλλά διότι έμεινα έρημη άπό κάθε βοήθεια διότι έχασα τόν προστάτη, τόν σύνοικο, τόν παρηγορητή αύτόν μέ τόν όποίο μοιραζόμαστε τή θλίψη. Άλλά, άπαντά ή χρυσή γλώσσα, έάν πενθείς γι’ αύτά, τότε έπρεπε νά πενθείς σ’ ολόκληρη τη ζωή σου. Έφ’ όσον όμως τό πένθος σου διαρκεϊ μόλις ένα χρόνο καί κατόπιν τά λησμονείς αύτά,τότε δέν πενθείς γιά εκείνον πού έφυγε, ούτε γιά τήν προστασία. Λέγεις ότι δέν ύποφέρεις τόν χωρισμό τού άνδρός ή τού παιδιού σου; Άλλ’ αύτό δέν είναι απόδειξη όλιγοπιστίας; Διότι νομίζεις ότι σέ ασφαλίζουν ό σύζυγος ή τό παιδί καί όχι ό Θεός. Αυτή  ή όλιγοπιστία παροργίζει τόν Θεόν. Γι’ αύτό παραλαμβάνει συχνά τούς προστάτες σου αύτούς,γιά νά μήν είσαι τόσο πολύ δεμένη μαζί τους γιά νά μη στηρίζεις έπάνω τους τίς ελπίδες σου. Επειδή στρεφόμαστε πρός τά κάτω καί λησμονούμε τόν Θεόν, γι’ αύτό ό στοργικός Θεός καί χωρίς νά θέλουμε μάς σύρει στόν δικό του πόθο. Μήν άγαπάς τόν άνδρα σου περισσότερο από τόν Θεόν, καί ούδέποτε θά αισθανθείς τή χηρεία. Ή καλύτερα, καί άν σού συμβεϊ, δέν θά τήν αισθανθείς. Διότι έχεις προστάτη τόν αθάνατον Θεόν, ό όποιός σέ αγαπά πολύ περισσότερο από τόν σύζυγο ή τό παιδί σου 

Γιά τόν άνθρωπο τού Χριστού, όπως αναπτύξαμε, καθαυτό θάνατος είναι ή αμαρτία. Λύτην άκριβώς τήν άλήθεια ύπογραμμίζουν οί θείοι Πατέρες, όταν παρηγορούν όσους πενθούν γιά τόν θάνατο των προσφιλών τους. Τούτο τονίζει καί ό Θεολόγος Γρηγόριος, προκειμένου νά παρηγορήσει τήν εύσεβή μητέρα του Νόννα γιά τόν θάνατο τού πατέρα του. Τά πράγματα τού κόσμου, έλεγε ό Θεολόγος Πατήρ στόν Επιτάφιο λόγο του, τόν όποίο έξεφώνησε παρουσία τού φίλου του Μ. Βασιλείου, είναι προσωρινά φθίνουν καί φθείρονται. Μία είναι ή καθαυτό ζωή, νά έχουμε στραμμένα τά βλέμματά μας πρός τήν άληθινή ζωή. Ούσιαστικά ένας θάνατος ύπάρχει,ή αμαρτία, διότι αύτή είναι ό όλεθρος τής ψυχής. Όλα τά άλλα, γιά τά όποία μερικοί έχουν μεγάλη ιδέα, είναι φευγαλέα όνειρα, τά όποία περιπαίζουν αύτά πού έχουν πραγματική ύπόσταση. Είναι απατηλές φαντασίες τής ψυχής. Έάν, μητέρα μου, σκεπτόμαστε κατ’ αύτόν τόν τρόπο, ούτε στήν παρούσα ζωή θά δώσουμε μεγαλύτερη αξία από εκείνη πού τής άξίζει, ούτε γιά τόν θάνατο (τού πατέρα) θά λυπηθούμε ύπερβολικά. ’Έπειτα από αύτές τίς σκέψεις άς σκεφθούμε τί τό φοβερό λοιπόν πάθαμε, άν έχουμε ήδη μεταβεί από αύτήν έδώ τή ζωή τήν πρόσκαιρη πρός τήν αληθινή καί αιώνια; 

Προέπεμψες τήν σύζυγο, μητέρα παιδιών; ρωτά ό θείος Χρυσόστομος. Μην κυριευθείς από άμετρη θλίψη καί απόγνωση. Δοξολόγησε καί εύχαρίστησε τόν Θεόν «άσφαλίσθητι» μέ τόν τρόπο αυτό, ώστε νά μήν προσκρούσεις στη φιλανθρωπία τού Δεσπότου Κυρίου, «μήπως καί σύ άπέλθης»  . Γιά όλα νά εύχαριστείς τόν Θεόν, παραγγέλλει στόν σύζυγο ό θείος Πατήρ. Καί άν ακόμη χάσεις τήν καλή δέσποινα τού σπιτιού σου, καί πάλι «εύχαρίστει» Διότι ϊσως ό Θεός μέ τή στέρηση αύτή θέλει, εκτός τών άλλων, νά σέ οδηγήσει σέ μεγαλύτερους άθλους καί νά σέ στεφανώσει μέ λαμπρότερους στεφάνους. ’Ίσως θέλει νά σέ οδηγήσει σέ εγκράτεια, καί γι’ αύτό σέ ελευθερώνει άπό τόν σύνδεσμο τού γάμου. ’Άν έτσι σκεπτόμαστε καί φερόμαστε, θά έχουμε καί στίς στιγμές αυτές εσωτερική ειρήνη καί «εύθυμίαν», θά αξιωθούμε όμως καί τών στεφάνων της μελλούσης βασιλείας. 

Άπέθανεν ό σύζυγος καί έμεινε μόνη ή σύζυγος; Σέ ρωτώ, λέγει εκτός τών άλλων στή χήρα ό ιερός Πατήρ: Έάν είχες άνδρα πού νά είναι πάντοτε σύμφωνος μέ τή γνώμη σου άνδρα προκομμένο, ό όποιός νά σέ τιμά παντού άνδρα πού νά επαινείται άπό όλους, συνετό, σοφό, ό όποιός νά σέ αγαπά καί γι’ αύτό νά σέ μακαρίζουν όλοι έάν είχες ένα τέτοιο σύζυγο, αποκτούσες μαζί του καί παιδί, τό παιδί όμως άπέθνησκε μικρό, άραγε θά αισθανόσουν πολύ τό πένθος γιά τήν απώλεια τού παιδιού σου; Καθόλου διότι ή πολλή αγάπη πού τρέφεις πρός τόν σύζυγο σκεπάζει καί διασκορπίζει τό πένθος τού παιδιού. Έτσι καί τώρα έάν άγαπάς τόν Θεόν περισσότερο άπό τόν άνδρα σου, παραλάβει δέ αύτόν ό Θεός, δέν θά αισθανθείς τό πένθος. Λέγεις ότι ό σύζυγός σου σέ προστάτευε καί ό Θεός δέν ένδιαφέρεται γιά σένα. ’Αλλά τί είναι αύτά τά τόσο έξοργιστικά πού λέγεις; Όλα τά έλαβες άπό τόν στοργικόν Θεόν ένώ άπό τόν σύζυγο τί έλαβες; Καί άν ακόμη ό σύζυγος σέ εύεργέτησε σέ κάτι, σέ εύεργέτησε διότι τόν φρόντιζες. Ένώ ό Θεός μάς εύεργετεί καθ’ όν χρόνον δέν έχει τήν ανάγκη μας. Μάς  ευργετεί άπό άγαθότητα καί μάς προσφέρει βασιλεία αιώνια, «ζωήν αθάνατον, δόξαν, υιοθεσίαν» καί μάς καθιστά «συγκληρονόμους τού Μονογενούς» Υιού του. Τί άπ’ όλα αύτά σού χάρισε ό σύζυγος; Τί έλαβες άπό εκείνον; Ώδινες καί πόνους, πολλές φορές «καί ύβρεις, καί λοιδορίας καί έπιτιμήσεις καί αγανακτήσεις». Θά μου άντιλέξεις ότι  έλαβες καί άλλα αγαθά. Ποιά είναι αύτά; Ότι σέ στόλισε μέ πολυτελή φορέματα; Ότι σού έβαλε χρυσά περιδέραια ή σκουλαρίκια καί ότι  σέ έκαμε σεβαστή σέ όλους; ’Έχει όμως καί «ουτος ό βασιλεύς (δηλαδή ό Θεός) ίμάτια», όχι   τέτοια αλλά πολύ καλύτερα. Ενδύματα τής ψυχής πολυτελή καί λαμπρά, τή σεμνότητα καί τήν τίμια χηρεία. Άλλ’ άνησυχεϊς ποιός θά θρέψει τά παιδιά σου; Ποιός άλλος; Ό Πατέρας τών ορφανών. Λέγεις ότι  χωρίς τόν πατέρα τους δέν είναι ένδοξα τά παιδιά σου; Γιατί; Έχουν Πατέρα τόν Θεόν καί δέν είναι ένδοξα; Πόσα ορφανά θέλεις νά σου άναφέρω, πού άνετράφησαν άπό χήρες καί έλαμψαν στόν κόσμο; Καί πόσα παιδιά, πού είχαν τόν πατέρα τους καί όμως χάθηκαν; Αύτά λοιπόν νά σκέπτεσαι, συμβουλεύει τή χήρα ή χρυσή γλώσσα, καί τότε τίποτε δέν θά σού είναι ανυπόφορο. «Άπεσχίσθης τού άνδρός, άλλ’ ήνώθης τώ Θεώ». Δέν έχεις τώρα «συνόμιλον (σύντροφο) τόν όμόδουλον, άλλ’ έχεις τόν Δεσπότην» Θεόν.  

«Διχοτομίαν», δηλαδή διχοτόμηση ονομάζει καί ό Μ. Βασίλειος τόν χωρισμό τού συζύγου άπό τή σύζυγο έξ αφορμής τού θανάτου. Λυπήθηκε ό θείος Πατήρ καί στέναξε, όπως ομολογεί στή σύζυγο τού Βρίσωνος, δταν πληροφορήθηκε τόν θάνατο τού τελευταίου. Έδειξε επί πλέον καί απόλυτη κατανόηση γιά τό πένθος τής χήρας τού Βρίσωνος, τού όποίου τόν θάνατο θεώρησε «βαρύ καί δύσφορον συμβάν» γιά τή σύζυγο, τής οποίας ή ψυχή ήταν έκ φύσεως καλή καί ό χαρακτήρας γλυκύς καί ήμερος. ’Αλλά τήν παρηγορεί μέ τήν ύπόμνηση ότι  ό θάνατος είναι ό κοινός κλήρος όλων τών ανθρώπων άπό τού Άδάμ καί έξής. Κατόπιν τής υπενθυμίζει ότι  ό σύζυγός της έφυγε στήν ακμή τής ήλικίας του καί χωρίς νά καταδαπανηθεϊ τό σώμα του άπό αρρώστια. Τής προσθέτει ότι  πρέπει νά παρηγορείται, γιατί αξιώθηκε νά συζήσει μέ ένα τέτοιον άνδρα, τού όποίου ή άπώλεια έγινε αισθητή σ’ ολόκληρη τήν αύτοκρατορία. Νά ένθυμείται λοιπόν ή σύζυγός του τήν άρετή του καί μέ αύτή νά παρηγορείται. Νά βλέπει τά παιδιά πού απέκτησε μαζί του ώς «εικόνας εμψύχους», πού θά τήν παρηγορούν γιά τήν άπουσία τού αγαπημένου της. Τέλος την συμβουλεύει νά μεριμνά ώστε νά περάσει τόν ύπόλοιπο χρόνο τής ζωής της μέ τρόπο εύάρεστο στον Κύριον καί νά γίνει σέ όλους καλό παράδειγμα ενάρετου βίου.  

Αλλά καί ό ιερός Χρυσόστομος ανοίγει τά σπλάγχνα τής πλούσιας αγάπης του, γιά νά παρηγορήσει τόν πόνο νεαρής χήρας γνωστής του οικογένειας. Μέ άπέραντη κατανόηση παρηγορεϊ τή χήρα τού χρηστού καί επιφανούς στήν εποχή του Θηρασίου καί τής λέγει μεταξύ άλλων: Έάν πενθείς διότι ήταν πιστός, καλοκάγαθος καί ένάρετος, τότε θά έπρεπε μάλλον νά χαίρεσαι, διότι άπεδήμησε στήν άλλη ζωή «μετά πολλής τής άσφαλείας καί τής δόξης» καί τώρα ζεί «έν ειρήνη». Αλλά θέλεις νά άκοός τή φωνή του, νά απολαμβάνεις τή λαμπρή καί εύγενή παρουσία του καί τήν αγάπη του; Ζήσε λοιπόν μέ άγνότητα, μείνε πιστή σ’ αύτόν καί τώρα πού έμεινες χήρα, προθυμοποιήσου νά παρουσιάσεις ζωή αντάξια έκείνου, καί τότε θά άποδημήσεις στόν ίδιο μέ εκείνον τόπο, γιά νά συγκατοικήσεις μαζί του στόν μακάριο τόπο, όπου ό χορός τών άγιων, όχι γιά πέντε καί είκοσι καί έκατό καί χίλια καί δυό χιλιάδες καί δέκα χιλιάδες καί πολλές φορές τόσα χρόνια, άλλά στούς άπέραντους καί ατελεύτητους αιώνες. Τόν επιθυμείς, διότι θά ανέβαινε σέ μεγάλα άξιώματα καί έτσι θά είχες ασφάλεια; Άλλά πόσοι από τούς άρχοντες πού τιμώνται μέ άξιώματα τελειώνουν τή ζωή τους μέ φυσικό θάνατο; Συνήθως επάνω τους επιπίπτουν οί βίαιοι θάνατοι, οί όποίοι βυθίζουν τίς συζύγους τους σέ βαρύ πένθος. Θέλεις όμως νά είναι άσφαλής ή περιουσία πού σού άφησε; Δέν έχεις παρά νά άποστείλεις τήν περιουσία αύτή στόν ούρανό, πλησίον τού συζύγου σου, μέ τίς αγαθοεργίες καί έλεημοσύνες σου. Έτσι εδώ μέν θά είσαι ασφαλισμένη, εκεί δέ θά βρεις τούς θησαυρούς σου, όταν πεθάνεις. Καί τελειώνει τήν παράκλησή του ό ιερός Χρυσόστομος: ’Άφησε τούς θρήνους· συνέχισε τήν ίδια μέ εκείνον ζωή ή μάλλον ακόμη περισσότερο προσεκτική. ’Έτσι θά μπορέσεις νά συγκατοικήσεις καί νά ενωθείς πάλι μαζί του στούς αθάνατους αιώνες· όχι βέβαια μέ αύτήν έδώ «τήν τού γάμου συνάφειαν»,άλλά μέ άλλη πολύ ανώτερη. Έδώ ύπάρχει μόνο σύνδεσμος σωμάτων ένώ τότε θά πραγματοποιηθεί ένωση «ψυχής πρός ψυχήν»· ένωση τελειότερη, πολύ γλυκύτερη καί άνώτερη τής έδώ σωματικής καί σαρκικής ένώσεως". 

«Νά μή θρηνήσω τό παιδί μου;»

Εκεί όπου ό πόνος τού ανθρώπου πού πενθεί είναι κατ’  έξοχήν βαρύς καί τά παράπονα ακούονται τό ένα κατόπιν  του άλλου, είναι ό θάνατος παιδιού στην οικογένεια. Έάν μάλιστα τό παιδί είναι μονάκριβο, τότε ό κλαυθμός είναι άπαρηγόρητος, ό σπαραγμός μεγάλος, ό πόνος βαθύς. Αλλά καί στην περίπτωση αύτή οί θεοφόροι Πατέρες παρουσιάζονται κατ’ έξοχήν στοργικοί, παρηγορητικοί καί πολύ συμπαθείς πρός τούς γονείς.

’Άς ακούσουμε πώς παρηγορεί ό θείος Χρυσόστομος τόν πατέρα ό όποιός έχασε τό παιδί του καί ό όποιός λέγει πληγωμένος από τόν πόνο: Είχα ένα μονάκριβο παιδί, εύγενικό καί ωραίο. Αύτό ήταν ή διαδοχή τού γένους μου, ό κληρονόμος τής περιουσίας μου, ή παρηγοριά τής λύπης μου,τό στήριγμα των γηρατειών μου. Ηταν χαρούμενο τό αγόρι μου, καταδεκτικό, εύπροσήγορο, έπιθυμητό από όλους. Αύτό τό μοναχοπαίδι, τό τόσο χαριτωμένο, έφυγε ξαφνικά μέσα από τά χέρια μου. «Καταλιπών (αφού έγκατέλειψε) τόν γεννήσαντα, άπήλθε πρός τόν πλάσαντα (...)· χωρισθείς σπλάγχνων μητρός κατήλθεν εις μνήμα γής τής πάντων μητρός». Νά μή τό κλάψω; Νά μή τό θρηνήσω; Νά μή τό άναζητήσω ως κόρην οφθαλμού; Δέν μπορώ όχι, δέν μπορώ... Όσες διδασκαλίες καί αν μάς κάμεις, συνεχίζει ό πονεμένος πατέρας, καί άν ακόμη δοκιμάσεις χίλιες φορές νά μάς συμβουλεύσεις νά μή λυπούμεθα, δέν θά μάς πείσεις... Φυσικός, πολύς καί βαρύς ό πατρικός καί μητρικός πόνος γιά τό μονάκριβο παιδί τους. Σ’ αύτά όμως άπαντά ό ιερός Πατήρ: ’Άνθρωπέ μου, δέν σου λέγω τέτοιο πράγμα. Ούτε νομοθετώ ότι δέν πρέπει νά κλαίς γιά τόν θάνατο τού παιδιού σου. ’Εάν σού πώ κάτι τέτοιο, θά πώ λόγο αδύνατο. Διότι είμαι καί έγώ άνθρωπος θνητός, γεννήθηκα καί έγώ από μητέρα καί είμαι τής ίδιας φύσεως μέ σένα. 

Καί συνεχίζει ό γνώστης τής ανθρώπινης ψυχής θείος Χρυσόστομος, μέ πλήρη κατανόηση πρός τόν ανθρώπινο πόνο: Γνωρίζω τόν όδυρμό των πατέρων, καί τών μητέρων τόν στεναγμό γνωρίζω «αυτών την θάλασσαν τής άθυμίας» καί «της ταραχής τήν αδημονίαν» (τήν ύπερβολική θλίψη καί αγωνία). Γνωρίζω πώς μέ τή φαντασία ζωντανεύουν μπροστά τους τό αγαπημένο παιδί τους, τίς συνήθειες, τίς κινήσεις, τά λόγια του.  

Μετά τήν κατανόηση πρός τούς πενθούντες γονείς καί τή συμπάθεια έρχεται ή παρηγοριά καί ή ενίσχυση, οί όποίες στηρίζονται στόν αψευδή λόγο τού Θεού. Γράφει ό Μ. Βασίλειος πρός πατέρα γιά τόν θάνατο τού υιού του, νεαρού καί καλού Χριστιανού φοιτητού. Ό τελευταίος έφυγε γιά νά σπουδάσει, άλλά τόν έφεραν πίσω στόν πατέρα νεκρό: Θρηνείς λοιπόν,λέγει ό φωστήρ τής Καισαρείας πρός τόν πατέρα πού πενθεί. Μή λησμονείς όμως ότι τόν άγαπητό σου δέν τόν κατέκρυψε ή γη, άλλά τόν ύποδέχθηκε ό ουρανός. Τόν μετέστησε ό Θεός, ό όποιός οικονομεί πάνσοφα τή ζωή μας. Εκείνος ό όποιός νομοθετεί γιά τόν καθένα «τάς οροθεσίας τών χρόνων». Έχουμε ώς μάθημα γιά τίς μεγάλες συμφορές τήν περιβόητη εκείνη φωνή τού μεγάλου Ίώβ, ό όποιός είπε «ό Κύριος έδωκεν, ό Κύριος άφείλατο (άφήρεσε) ώς τω Κυρίω έδοξεν. ούτω καί έγένετο είη τό όνομα Κυρίου εύλογημένον εις τούς αιώνας» (Ίώβ α 21)  

Το Πάσχα είναι ο Χριστός Πρωτοπρ. Βασίλειος Ε.Βολουδάκης

Συνηθίσαμε να μεταφράζουμε απλώς τη λέξη «Πάσχα» από την Εβραϊκή γλώσσα στην Ελληνική, που σημαίνει «Διάβαση», χωρίς να επιμένουμε στην ερμηνεία του νοήματος που κρύβεται πίσω απ’ αυτή τη λέξη και γι’ αυτό δεν συνειδητοποιούμε το βαθύτερο νόημά της, αφού, τελικά, δεν την ταυτίζουμε με ένα Πρόσωπο. Το Πρόσωπο του Χριστού.
Ο άγιος Απόστολος Παύλος με την κατηγορηματική του διατύπωση «Και γαρ το Πάσχα ημών υπέρ ημών ετύθη Χριστός» (1 Κορ. 5, 7), δεν μας αφήνει κανένα περιθώριο να απομακρυνθούμε από το Πρόσωπο του Χριστού, γιατί το Πρόσωπο Αυτό είναι το Κλειδί των Μυστηρίων της ανθρωπίνης φύσεως. Με άλλα λόγια, «η ζωή (ημών) κέκρυπται συν τω Χριστώ εν τω Θεώ» (Κολ. 3,3) και γι’ αυτό, χωρίς τον Χριστό, κανείς άνθρωπος δεν θα μπορέση ποτέ να γνωρίση βαθειά την ύπαρξή του, να ξεκλειδώση τα στενάχωρα σπλάγχνα του, να αξιοποιήση τον εαυτό του και να αποκτήση την πολυπόθητη ειρήνη και τη χαρά.
Το Πρόσωπο του Χριστού πολέμησε απ’ αρχής ο Διάβολος με τις διάφορες αιρέσεις, που έχουν όλες κέντρο και σκοπό να αλλοιώσουν και να νοθεύσουν τον Αληθινό Χριστό και να τον διδάξουν στους ανθρώπους αλλοιωμένον, κάλπικον, πραγματικόν «Ψευδόχριστον». Γι’ αυτό, η αγία μας Εκκλησία παρουσιάζει συνεχώς στους πιστούς το Αληθινό Πρόσωπο του Χριστού γιατί πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε ότι το Πρόσωπο του Χριστού είναι και το πρόσωπο της ανθρωπίνης φύσεως και όχι, όπως πολλοί νομίζουν, το πρόσωπο του καθενός μας.
Η ανθρώπινη φύση μας δεν είναι απρόσωπη, ώστε να δικαιολογήται ο καθένας μας να την λειτουργή με το τάχα δικό του πρόσωπο, με τον δικό του αυθαίρετο τρόπο. Μια τέτοια ανθρώπινη φύση θα ήταν κατάρα, χωρίς καμμιά προοπτική σχέσεως και επικοινωνίας των ανθρώπων μεταξύ τους, χωρίς προοπτική ενότητος και αγάπης, αφού με την αυθαιρεσία τους ποτέ δεν θα μπορούσαν να συμπέσουν και να συμπλεύσουν τόσες -όσες η ανθρωπότητα- ανθρώπινες υπάρξεις.
Η ανθρώπινη φύση δεν έχει ανθρώπινο πρόσωπο για να μην υποτιμηθή. Γιατί υποτίμησή της θα ήταν το να υποστασιάζεται σε κάθε ανθρώπινη ατομικότητα= μικρότητα. Η ανθρώπινη φύση έχει Πρόσωπο, το Πρόσωπο του Θεού Λόγου, ώστε να ανυψωθή και να αξιοποιηθή στο έπακρον αλλά και για να διατηρηθή αιωνίως, εφ’ όσον ο Θεός Λόγος, που είναι το Πρόσωπό της, δεν είναι θνητός αλλά ως φύσει Θεός έχει «αθανασίαν, φώς οικών απρόσιτον» (1 Τιμ 6,16).
Φαίνεται πως δεν έχουμε δώσει όση θα έπρεπε σημασία στην διατύπωση της Αγίας Γραφής ότι ο άνθρωπος πλάσθηκε «κατ’ εικόνα Θεού» και όχι ως Εικόνα Θεού, γι’ αυτό και κάνουμε συνεχώς λόγο για το ανθρώπινο πρόσωπο σαν να είναι κάτι το αυθύπαρκτο, ανεξάρτητο και με δικαιώματα αυθαιρεσίας και διακινδυνεύσεως. Συγχέουμε το αυτεξούσιο, που μας έδωσε ο Θεός, με το πρόσωπο, όμως κάνουμε μεγάλο λάθος.
Εμείς οι άνθρωποι πλασθήκαμε «κατ’ εικόνα Θεού» κατ’ εικόνα του Χριστού, «ός εστιν Εικών Θεού» (2 Κορ. 4,4). Ο Χριστός είναι η Εικόνα του Θεού. Εμείς οι άνθρωποι, πλασθήκαμε εικόνα της Εικόνος, δηλαδή, «κατ’ εικόνα» «του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, του Μεγάλου Θεού και Σωτήρος, της ελπίδος ημών· «ός εστιν Εικών της (του Πατρός) αγαθότητος, σφραγίς ισότυπος, εν εαυτώ δεικνύς τον Πατέρα» (Μ. Βασίλειος).
Για να μιλήσουμε απλά, τελικά δεν υπάρχει ανθρώπινο πρόσωπο που εκ φύσεως μας ανήκει, αλλά το Πρόσωπο του Θεού Λόγου ως Πρόσωπο-Υπόσταση της ανθρωπίνης φύσεως δίδει «κατά χάριν» πρόσωπο σε εκείνους που προσπαθούν να μένουν ενωμένοι μαζί Του δια των Μυστηρίων της Εκκλησίας και της θελήσεώς τους να ενεργούν την ανθρώπινη φύση τους, όπως την ενήργησε ο Χριστός κατά την επίγεια ζωή Του. Μόνο αυτούς ο Θεός αναγνωρίζει, αυτοί μόνο έχουν “πρόσωπο”, οι άλλοι μακρυά από τον Χριστό γίνονται απρόσωποι, αγνώριστοι και γι’ αυτό ο Θεός τους λέει: «ουκ οίδα υμάς».

Μελέτη, εἰς τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου,

εἰς τήν ὁποίαν χρεωστοῦμεν νά συγχαρῶμεν.

Α. Μέ τόν ἀναστάντα Χριστόν
Β’ Μέ τήν ἁγιωτάτην Μητέρα Του
Γ’ Μέ τό σῶμα μας.

Συλλογίσου ἀγαπητέ, ὅτι παρακινούμενοι ἡμεῖς ἀπό τόν προφήτην Δαυίδ ὅπου λέγει νά ἀγαλλώμεθα εἰς τήν ἡμέραν τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. «Αὕτη ἡ ἡμέρα, ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος, ἀγαλλιασώμεθα καί εὐφρανθῶμεν ἐν αὐτῇ» (Ψαλμ. ριζ’ 23) ἔχομεν χρέος ἐν πρώτοις νά συγχαρῶμεν τόν Ἰησοῦν Χριστόν, ὁ Ὁποῖος εἰς τήν χαρμόσυνόν Του Ἀνάστασιν ἀπέκτησε πάλιν μέ κέρδος ἄπειρον ὅλα ἐκεῖνα ὅπου εἶχε χάσει εἰς τό πάθος Του. Τέσσαρα πράγματα εἶχε χάσει τότε: τήν χαράν, τήν ὡραιότητα, τήν τιμήν καί τήν ζωήν. Τώρα δέ ὅπου ἀνέστη ἀνέλαβε τήν ζωήν, ἀλλά τί λογῆς ζωήν; Μίαν ζωήν ὅπου ἐθανάτωσε τελείως τόν θάνατον καί διά τοῦτο θέλει εἶναι διά πάντα ζωή μοναχή, χωρίς νά φοβῆται νά λάβῃ ἄλλην μίαν φοράν θάνατον. «Χριστός ἐγερθείς ἐκ νεκρῶν οὐκ ἔτι ἀποθνήσκει. Θάνατος αὐτοῦ οὐκ ἔτι κυριεύει» (Ρωμ. στ’ 9). Ἀνέλαβε τήν τιμήν καί ἐξουσίαν, ἐπειδή Ἐκεῖνος ὁ ἴδιος ὅπου πρό ὀλίγου ἐλογίζετο ὀλιγώτερον παρά ἄνθρωπος καί ἐκαταφρονεῖτο χειρότερον παρά ἕνας σκώληξ, τώρα ἀνασταίνεται καί ἀρχίζει νά βασιλεύῃ ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐν τῇ γῇ.
Διά τοῦτο καί ἔλεγε μετά τήν Ἀνάστασιν. «ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καί ἐπί γῆς» (Ματθ. κη’ 18). Ἀνέλαβε τήν χαράν, ἐπειδή διερράγησαν πλέον τά μεσότοιχα ὅπου ἐκρατοῦσαν πρότερον ἐκεῖνο τό πέλαγος τῆς χαρᾶς εἰς μόνον τό ἀνώτερον μέρος τῆ ψυχῆς τοῦ Κυρίου καί τώρα, ὅλον τό πλήρωμα τῆς χαρᾶς ἐκείνης ὅπου ἐκρατεῖτο τριαντατρεῖς χρόνους, ἔτρεξεν εἰς τό νά κατακλύσῃ τάς κατωτέρας δυνάμεις τῆς ψυχῆς καί τά μέλη τοῦ Λυτρωτοῦ. Διά τοῦτο καί ὅταν ἀνέστη ἀπό τόν τάφον, ὁ πρῶτος λόγος ὅπου ἔβγαλεν ἀπό τό ἅγιον στόμα Του, ἦτο δηλωτικός ταύτης Του τῆς χαρᾶς: «καί ἰδού ὁ Ἰησοῦς ἀπήντησεν αὐταῖς λέγων χαίρετε» (Ματθ. κη’ 9). Ἀνέλαβε καί τήν ὡραιότητα καί τήν δόξαν, διότι Ἐκεῖνος ὅπου ἦτο χθές καί προχθές ἄμορφος, ἄδοξος, ἀνίδεος, τώρα ἀνέστη ἐκ τοῦ μνήματος, ὡσάν ἕνας νυμφίος ἀπό τόν θάλαμόν του: Ὅλος ὡραιότατος, ὅλος δεδοξασμένος, ὅλος ἡλιόμορφος, ἐπειδή ἡ χάρις καί ἡ δόξα τοῦ ἀναστηθέντος σώματος τοῦ Χριστοῦ εἶναι τόσον ὑπερβολική, ὅπου εἰς τόν οὐρανόν αὐτή θέλει εἶναι ἡ ἀνωτάτη μακαριότης τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος καί ὅλων τῶν αἰσθήσεών μας. Καί θέλει εἶναι ἀρκετή νά εἰδοποιήσῃ εἰς ὅλους τούς μακαρίους, τόσον ἀγγέλους ὅσον καί ἀνθρώπους ἕνα Παράδεισον, εἰς τόν ὁποῖον ἔχουν νά εὐφραίνωνται ἀχόρταστα εἰς πάντας τούς αἰῶνας.

Θάνατος και Απώλεια π. Αντώνιος Μπλουμ Μητροπολίτης Σουρόζ

Θα στραφούμε τώρα στις διάφορες ακολουθίες που σχετίζονται με το θάνατο στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Πρώτα απ' όλα υπάρχουν δύο ακολουθίες που είναι πολύ γνωστές σ' όλους τους Ορθόδόξους. Είναι το «Τρισάγιον» η «Παραστάσιμος Ακολουθία» η παννυχίδα, [Στ.Μ. όπως ονομάζεται στα Ρωσικά]- και η «Νεκρώσιμος Ακολουθία» για τους λαϊκούς. Υπάρχουν επίσης και άλλες ακολουθίες, λιγότερο γνωστές: η «Ακολουθία εις Ψυχορραγούντα», που διαβάζεται πάνω από το πρόσωπο που η αναχώρησή του από αυτήν τη ζωή παρουσιάζει δυσκολίες, η «Νεκρώσιμη Ακολουθία» για νήπια και για ιερείς. Θα ήθελα να απομονώσω ορισμένα χαρακτηριστικά που βασικά είναι κοινά σ' όλες αυτές.
Υπάρχουν δύο πλευρές σ' αυτές τις ακολουθίες: η μία αφορά τη μέριμνα για την ψυχή και η άλλη τη φροντίδα για το σώμα. Το ενδιαφέρον μας για την προσευχή υπέρ της ψυχής του κεκοιμημένου είναι κοινό με αυτό όλων των άλλων Εκκλησιών.
Πιστεύω όμως ότι στην Ορθοδοξία δίνουμε μια πολύ πιο ειδική και σημαντική προσοχή στο σώμα. Στο Μνημόσυνο, όλη η προσοχή μας συγκεντρώνεται στην ψυχή που βρίσκεται τώρα στην αιωνιότητα, πρόσωπο προς πρόσωπο με τον ζώντα Θεό, και η οποία αναπτύσσεται σε μια όλο και βαθύτερη κοινωνία μαζί Του. Στη Νεκρώσιμη Ακολουθία, παράλληλα με τη μέριμνά μας για την ψυχή που έχει μεν αναχωρήσει, αλλά κατά κάποιο τρόπο βρίσκεται ακόμη κοντά στη γη, υπάρχει μια βαθιά φροντίδα για το σώμα.
Όταν διαβάζουμε τη Νεκρώσιμη Ακολουθία, το σώμα αντιμετωπίζεται υπό δύο γωνίες. Αφενός, γνωρίζουμε καλά ότι αυτό το σώμα είναι καταδικασμένο να φθαρεί: «Χους ει και εις χουν απελεύσει». Υπάρχει ένας οξύς πόνος σ' αυτήν τη σκέψη και σ' αυτήν τη θέα. Στη στάση μας προς τον κεκοιμημένο, πρέπει να βρούμε μια ισορροπία ανάμεσα στην αποδοχή της πραγματικότητας και στη βεβαιότητα της πίστης μας, ανάμεσα στη θέα της φθοράς και στη βεβαιότητα της αιώνιας ζωής, ανάμεσα στην αγάπη για τον τόπο όπου αναπαύεται ό,τι έχει απομείνει από το αγαπημένο σώμα του, και στη βεβαιότητα ότι η σχέση κοινωνίας συνεχίζεται εν Θεώ στην αιωνιότητα.
Αυτή είναι η πρώτη άποψη της συμμετοχής του σώματος. Στις διάφορες ευχές, στο τροπάριο και στον κανόνα, στους ύμνους του αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, βρίσκουμε την αντανάκλαση αυτού του πόνου και την αίσθηση μιας τραγωδίας: ένα ανθρώπινο σώμα που εκλήθη στην αιώνια ζωή, και που το σκότωσε η θνητότητα που γέννησε η απώλεια του Θεού.
Η Αγία Γραφή, αφετέρου, χρησιμοποιεί τους όρους «σώμα», «πρόσωπο» και«ψυχή» κατά περίσταση, για να υποδηλώνει το όλο πρόσωπο.

Το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο.

Το Άγιο Πνεύμα έχει δύναμη, δεν είναι δύναμη.

 

Χθες γιορτάσαμε την έκχυση και επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους μαθητές και αποστόλους του Κυρίου. Σήμερα, Δευτέρα της Πεντηκοστής γιορτάζουμε το πανάγιο και ζωοποιό και παντοδύναμο Πνεύμα, «τον ένα της Τριάδος Θεόν». Το Άγιο Πνεύμα έχει την ίδια τιμή, την ίδια ουσία την ίδια δόξα με τον Πατέρα και τον Υιόν. Γι’ αυτό η Εκκλησία λέει ότι είναι «ομότιμον, ομούσιον και ομόδοξον».

Στη αντιπνευματική εποχή μας εφαρμόζεται ο λόγος του Κυρίου ότι ο κόσμος «ου θεωρεί αυτό- δηλ. το Άγιο Πνεύμα- ουδέ γινώσκει αυτό». Και παρά το ότι αυτό διαμένει μόνιμα και κάνει έργα θαυμάσια μέσα στην Εκκλησία ο κόσμος δεν μπορεί να το πάρει, «ου δύναται λαβείν» αυτό (Ιωάν. 14, 17). Πραγματικά είναι αδύνατο να πάρει κάποιος το Πνεύμα το Άγιο, εφ’ όσον δεν το γνωρίζει ή θέλει να μην το γνωρίζει.
Πολλοί από τους πιστούς χριστιανούς που εκκλησιάζονται και λατρεύουν το Θεό δεν έχουν, όχι μόνο επίγνωση, αλλά ούτε απλή γνώση των βασικών διδασκαλιών της πίστεως.
Νομίζουν ότι το Άγιο Πνεύμα είναι απλώς η δύναμη του Θεού. Το Άγιο Πνεύμα έχει δύναμη, δεν είναι δύναμη. Και ο άνθρωπος έχει δύναμη, δεν είναι όμως δύναμη• είναι πρόσωπο, δηλ. συνειδητή ύπαρξη.

Το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο, ανώτερο του προσώπου «άνθρωπος» ή του προσώπου «άγγελος». Όπως ο Πατέρας είναι πρόσωπο, και ο Υιός είναι επίσης πρόσωπο, έτσι και το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο. Είναι το τρίτο πρόσωπο της θεότητας. Όπως ο Πατέρας είναι Θεός αληθινός, και ο Υιός είναι επίσης Θεός αληθινός, που γεννήθηκε από Θεό αληθινό, έτσι και το Άγιο Πνεύμα είναι Θεός αληθινός, που εκπορεύεται (στέλλεται) από Θεόν αληθινό. Τέλειος Θεός ο Πατέρας, τέλειος Θεός ο Υιός, τέλειος Θεός το Άγιο Πνεύμα. Όμως δεν υπάρχουν τρεις θεοί, αλλ’ ένας Θεός.

Η Ανάσταση του Χριστού, η ανάστασή μας

Χριστός Ανέστη εκ νεκρών, θανάτω, θάνατον πατήσας, και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος.

.....Ανέστη Χριστός, και νεκρός ουδείς επί μνήματος. Χριστός γαρ εγερθείς εκ
νεκρών απαρχή των κεκοιμημένων εγένετο......

Κατηχητικός Λόγος Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Εορτή των εορτών και πανήγυρις πανηγύρεων ονομάζεται το Πάσχα.
Η Ανάσταση αποτελεί το κέντρο της πίστης και της λατρείας μας.
Θρίαμβος ζωής. Με την πτώση, η φθορά και ο θάνατος γίνονται μόνιμες καταστάσεις και γνώρισμα του πεσμένου ανθρώπου που ζει χωρίς ελπίδα και φως. Αιχμαλωτίζεται ο άνθρωπος στην κατάσταση αυτή και δεν υπάρχει δυνατότητα απεγκλωβισμού του. Κυριαρχεί σε μία ολόκληρη περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας ο πόνος, η φθορά και ο θάνατος. Θάνατος σωματικός και πνευματικός. Κυρίαρχος ο Άδης και η νέκρωση. Και όταν ήρθε το πλήρωμα του χρόνου εξαπέστειλε ο Θεός τον Υιόν αυτού... Η ελπίδα έρχεται στον άνθρωπο και στον κόσμο ολόκληρο με την Σάρκωση και την παρουσία του Υιού και Λόγου στον κόσμο. Εν τόπω και εν χρόνω. Ταπεινούται και γίνεται ο Τέλειος Θεός, τέλειος άνθρωπος σε όλα, εκτός της αμαρτίας. Και γίνεται άνθρωπος από αγάπη και μόνο. Σταυρώνεται και
πεθαίνει πάνω στο Σταυρό πραγματικά. Η ταφή γίνεται "ως έθος εστίν τοις
Ιουδαίοις". Στον τάφο υπάρχει η απόλυτη κυριαρχία και εξουσία του θανάτου.
Όμως ο τάφος του Χριστού είναι διαφορετικός. Έγινε πηγή νέας ζωής και ελπίδας. Χαρά και ελπίδα πηγάζουν από τον κενό τάφο του Χριστού. Δεν ήταν δυνατόν να κρατήσει ο Άδης τον αρχηγό της ζωής. Ο Κύριος αναστήθηκε εσφραγισμένου του μνήματος. Η μεγάλη πέτρα του μνήματος "αποκεκύλισται" όχι για να βγει από τον τάφο ο Αναστημένος Σωτήρας και Κύριος αλλά για να βεβαιωθούν οι μυροφόρες γυναίκες ότι ο τάφος είναι άδειος και τα εντάφια σπάργανα είναι "χωρίς εντετυλιγμένα εις ένα τόπον". Πολύ σωστά η Εκκλησία μας προβάλλει ως σωστή θεολογικά την εικόνα της Αναστάσεως, σε δύο τύπους, όχι αυτή της δυτικής τέχνης και τεχνοτροπίας όπου ο Χριστός παρουσιάζεται πάνω από τον τάφο με μία σημαία. Η ορθόδοξη εικόνα ιστορείται είτε με το Χριστό στον Άδη νικητή όπου τραβάει τον Αδάμ και την Εύα (τους γενάρχες) από το θάνατο και τη φθορά είτε τον άγγελο να δείχνει τον άδειο τάφο στις μυροφόρες και να λέει: "ηγέρθη ουκ έστιν ώδε. Ίδε ο τόπος όπου έθηκαν αυτόν...". Και η ανάσταση αυτή είναι μία νέα αρχή στην ανθρώπινη ιστορία και τον κόσμο ολόκληρο.

Τά Ιερά Μνημόσυνα

24 ΤΑ ΙΕΡΑ ΜΝΗΜΟΣΥΝΑ

Εύχαί ύπέρ των κεκοιμημένων

Δέονται λοιπόν ύπέρ ημών οί κεκοιμημένοι καί μάς ενθυμούνται. Επομένως τί τό φυσικότερο νά ένθυμούμεθα καί εμείς εκείνους καί νά προσευχόμαστε γι’ αυτούς; ’Άλλωστε ή χριστιανική αγάπη διατηρείται σταθερή καί ισχυρή ακόμη καί μετά τόν θάνατό μας (βλ. Α' Κορ. ιγ [131 8). Γιά νά μήν πούμε ότι μετά τόν θάνατο τού προσφιλούς μας ή αγάπη πρός τό πρόσωπό του γίνεται καθαρότερη, άφού λησμονούνται πλέον τά ελαττώματα πού ως άνθρωπος παρουσίαζε στή ζωή του.

’Επειδή λοιπόν ή άγάπη μας μένει, γι’ αύτό ή Μητέρα Εκκλησία καθιέρωσε εύθύς εξ άρχής ειδικές εύχές ύπέρ των κεκοιμημένων καί όρισε σέ καθορισμένες ημέρες μνημόσυνα ύπέρ αύτών. ’Άλλωστε, κατά τόν ιερό Χρυσόστομο, τό μνημόσυνο των κεκοιμημένων έπί (κατά τή διάρκεια) των φρικτών μυστηρίων απαντάται άπό πολύ παλαιό. ’Έχει νομοθετηθεί άπό τούς άγιους Αποστόλους   Κατά τόν άγιο Ιωάννη τόν Δαμασκηνό, οί μαθηταί τού Σωτήρος καί θείοι ’Απόστολοι είναι εκείνοι πού έθέσπισαν νά ένθυμούμεθα τούς πιστούς οί όποίοι κοιμήθηκαν, έπί τών φρικτών καί άχράντων καί ζωοποιών μυστηρίων. Καί τήν άποστολική αύτή παραγγελία ή ’Εκκλησία τού Χριστού άπό περάτων μέχρι περάτων τής οικουμένης τήν κρατεί σταθερή καί χωρίς άντίρρηση μέχρι σήμερα, καί θά συνεχίζει νά τήν κρατεί μέχρι τής τού κόσμου λήξεως. Οί θείοι Απόστολοι, προσθέτει ό ιερός Δαμασκηνός, έθέσπισαν αύτό όχι χωρίς λόγο καί όχι ματαίως όχι απλώς καί ώς έτυχε. Διότι ή απλανής (αλάθητη) θρησκεία τών Χριστιανών δεν παρέλαβε τίποτε τό μη ώφέλιμο όλα είναι χρήσιμα καί αρεστά στόν Θεόν καί πολύ ωφέλιμα , καί παρέχουν πολύ μεγάλη σωτηρία.  

’Ήδη ό Τερτυλλιανός (200 μ.Χ.) μνημονεύει συνεχώς (ιδιαίτερα στό βιβλίο του Περίστεφάνου) τών λειτουργιών οί όποίες έγίνοντο ύπέρ τών κεκοιμημένων. Ό ίερομάρτυς Κυπριανός, επίσκοπος Καρχηδόνος (250 μ.Χ.), στην 37η επιστολή του μάς πληροφορεί ότι οί Χριστιανοί θεωρούσαν βασικό καθήκον νά προσφέρουν θυσίες καί προσευχές ύπέρ τών Μαρτύρων. Ό Άρνόβιος ό πρεσβυτερος στό Κατά Εθνικών έργο του (περί τό 305 μ.Χ.) αναφέρει ότι οί Χριστιανοί κατά τίς ιερουργίες τους άνέπεμπαν δεήσεις ύπέρ άναπαύσεως καί σωτηρίας τών κεκοιμημένων. Επίσης ό άγιος ’Αμβρόσιος, επίσκοπος Μεδιολάνων (330-397 μ.Χ.), τελούσε θείες Λειτουργίες ύπέρ τού Ούαλεντινιανού, τού Θεοδοσίου καί τού άδελφού του Σατύρου. Αί Αποστολικαί Αιαταγαί (4ος αί.) άναφέρουν ωραιότατη ευχή ύπέρ τών άναπαυσαμένων έν Χριστώ άδελφών ημών. Μέ αύτήν οί πιστοί ζητούσαν όπως ό φιλάνθρωπος Θεός, ό όποίος προσεδέχθη τήν ψυχή τού κοιμηθέντος, συγχωρήσει σ’ αυτόν παν αμάρτημα εκούσιον καί ακούσιον καί φανεί εύσπλαγχνικός πρός αυτόν κατατάξει δέ αύτόν έν τώ κόλπω τών Πατριαρχών καί τών Προφητών καί τών ’Αποστόλων καί πάντων τών άπ’ αίώνος τώ Θεώ εύαρεστησάντων, έκεί όπου δέν υπάρχει λύπη καί οδύνη καί στεναγμός (Ήσ. λε' [35] 10).   Έξ άλλου ό ιερός Αυγουστίνος (354-430 μ.Χ.) έγραψε ολόκληρο βιβλίο περί τών τελουμένων λειτουργιών ύπέρ τών κεκοιμημένων.

’Επί πλέον όλες οί θείες Λειτουργίες μας περιλαμβάνουν δεήσεις καί προσευχές ύπέρ τών κεκοιμημένων. Έτσι στη Λειτουργία τού άγιου Μάρκου ή ευχή ζητεί, ό Δεσπότης Χριστός νά αναπαύσει τις ψυχές των κεκοιμημένων έν ταίς σκηναϊς, έν τη βασιλεία Του, χαριζόμενος σ’ αυτούς καί τίς υποσχέσεις του. Στη Λειτουργία του αγίου ’Ιακώβου τού Άδελφοθέου, μετά την ανάμνηση των αγίων ’Αποστόλων, Προφητών καί λοιπών αγίων, παρακαλούμε τόν Θεόν υπέρ εκείνων των οποίων έμνήσθημεν καί ών ουκ έμνήσθημεν ’Ορθοδόξων καί ζητούμε νά τούς κατατάξει έν χώρα ζώντων έν τή βασιλεία του, έν τη τρυφή τού Παραδείσου, έν τοϊς κόλποις ’Αβραάμ, ’Ισαάκ καί ’Ιακώβ, έκει όπου έπισκοπεί τό φώς τού προσώπου του καί καταλάμπει διά παντός. Επίσης στη Λειτουργία τού αγίου Κλήμεντος πάπα Ρώμης, μαθητου τού αποστόλου Πέτρου, ό ίερεύς δέεται καί ύπέρ πάντων τών εύαρεστησάντων τω Θεώ Αγίων, Πατριάρχων, Προφητών, Δικαίων, Αποστόλων, Μαρτύρων, Ομολογητών, ’Επισκόπων καί γενικά όλων τών τάξεων τών κληρικών, καί ακόμη ύπέρ τών παρθένων, λαϊκών, καί πάντων, ών αύτός (ό Θεός) έπίσταται (γνωρίζει) τά ονόματα.

Ό άγιος Κύριλλος 'Ιεροσολύμων (4ος αί.) στίς Κατηχήσεις του αναφέρει ότι μετά τόν καθαγιασμό τών Τιμίων Δώρων μνημονεύομεν καί τών κεκοιμημένων, πρώτον Πατριάρχων, Προφητών, Αποστόλων, Μαρτύρων, όπως ό Θεός, εύχαις αυτών καί πρεσβείαις, προσδέξηται ημών την δέησιν. ’Εν συνεχεία δέ παρακαλούμε καί ύπέρ τών κεκοιμημένων αγίων Πατέρων καί έπισκόπων καί πάντων απλώς (ύπέρ όλων γενικά) τών ήμϊν προκεκοιμημένων.   Επίσης στίς θείες Λειτουργίες τού Μεγάλου Βασιλείου καί τού αγίου Ίωάννου τού Χρυσοστόμου ή στρατευομένη ’Εκκλησία προσφέρει την λογικήν λατρείαν της ύπέρ τών έν πίστει άναπαυσαμένων Προπατόρων, Πατέρων, Πατριάρχων, Προφητών, Αποστόλων, Κηρύκων, Εύαγγελιστών, Μαρτύρων, 'Ομολογητών, Έγκρατευτών, καί παντός πνεύματος δικαίου έν πίστει τετελειωμένου.... Καί εύθύς μετά τόν καθαγιασμό, μετά τή μνημόνευση όλων τών Αγίων, λέγει ό ίερεύς: Μνήσθητι καί πάντων τών κεκοιμημένων έπ’ έλπίδι άναστάσεως ζωής αιωνίου καί αναφέρει ονομαστικά όσους θέλει. Κατόπιν προσθέτει· καί άνάπαυσον αύτούς, ό Θεός ήμών, όπου έπισκοπεί τό φώς τού προσώπου σου.

’Αλλωστε τά Δίπτυχα.τά όποία  ή Εκκλησία συνεχίζει νά διατηρεί μέ πολλή φροντίδα άπό την εποχή των άποστολικών χρόνων, μαρτυροον ακριβώς τίς εύχές, τίς όποίες άνέπεμπε ανέκαθεν ή ’Εκκλησία υπέρ τών κεκοιμημένων κατά τή θεία Λατρεία. 'Υπάρχουν δέ, ως γνωστόν, δίπτυχα ζώντων καί κεκοιμημένων. ’Ονομάζονται Αίπτυχα άπό τό πτύσσω, πού σημαίνει διπλώνω, διότι παλαιότερα αύτά ήσαν δύο κομμάτια σανίδων μικρών ενωμένων, όπως οί δύο πλάκες πού κρατεί ό θεόπτης Μωύσής στήν αγία εικόνα του. Στά κομμάτια αύτά, πού διπλώνονταν, ήσαν γραμμένα τά ονόματα ζώντων καί τεθνεώτων, τά όποία , όπως μαθαίνουμε άπό τήν άγια Ε' Οικουμενική Σύνοδο, μνημονεύονταν άπό τόν διάκονο μετά τόν καθαγιασμό τών Τιμίων Δώρων, τήν ώρα πού έψάλλετο τό ’Αξιόν έστιν ή τό ’Επί σοί χαίρει, Κεχαριτωμένη, όπως γίνεται καί σήμερα. Όταν τά ονόματα έπλήθυναν, τά Δίπτυχα όνομάζοντο καί Πολύπτυχα, διότι είχαν πολλές πτυχές. Διατηρήθηκε όμως γενικά τό πρώτο όνομά τους. Τά Δίπτυχα μνημονεύονται καί κατά τήν ώρα τής άγιας Προσκομιδής. Καί τότε μέν οί μερίδες τών μνημονευομένων τοποθετούνται πλησίον τού ’Αμνού. Αργότερα όμως, κατά τή θεία Λειτουργία, άφού καθαγιασθούν τά Τίμια Δώρα καί κοινωνήσουν οί πιστοί, αί μερίδες τής Θεοτόκου, τών Ταγμάτων καί έκείναι τών τεθνεώτων καί ζώντων   ρίπτονται στό 'Άγιο Ποτήριο, όπου είναι τό άχραντον Σώμα καί τό τίμιον Αίμα τού Κυρίου ημών ’Ιησού Χριστού, τό έκχυθέν υπέρ της τού κόσμου ζωής καί σωτηρίας. Καί μετά τό τέλος της θείας Λειτουργίας άκολουθεί ή προσεκτική καί μέ μεγάλο φόβο Θεού κατάλυση άπό τόν λειτουργό 'ιερέα όλου τού περιεχομένου τού άγιου Ποτηριού.

Τά ιερά Μνημόσυνα.

Εκτός τών προσευχών πού άναπέμπουμε στόν Θεό κατά τή θεία Λατρεία ύπέρ τών κεκοιμημένων, ή άγια μας ’Εκκλησία όρισε καί Μνημόσυνα σέ τακτές ήμέρες. Ή άρχή τών Μνημοσύνων βρίσκεται στήν Αγία Γραφή. Άπό τήν Π. Διαθήκη πληροφορούμαστε ότι οί ’Ισραηλίτες παρεκάλεσαν τόν Θεόν να συγχωρήσει τίς αμαρτίες των προκεκοιμημένων πατέρων τους (Νεεμ. θ' 2). Όταν στους χιτώνες νεκρών στρατιωτών βρήκαν είδωλολατρικά φυλακτά,πράγμα πού έθεωρείτο μεγάλη αμαρτία γιά ένα Ισραηλίτη, ό λαός προσευχήθηκε στόν Θεόν γιά τίς ψυχές τών νεκρών εκείνων, γιά νά τούς συγχωρήσει τό αμάρτημα (Β' Μακ. ιβ' [12J 4042). Άπό τήν Κ. Διαθήκη μαθαίνουμε ότι ό απόστολος Παύλος εύχεται, ό Κύριός μας νά δώσει στόν πιστό Όνησιφόρο, ό όποίος ήταν ήδη νεκρός, νά βρει έλεος άπό τόν Κύριο καί Πατέρα κατά τήν ήμέρα τής Δευτέρας Παρουσίας (Β' Τιμ. a 18). Γι’ αύτό καί τά Μνημόσυνα τά συναντούμε ήδη άπό τούς πρώτους αιώνες τής ζωής τής Εκκλησίας. Καί τούτο, διότι όλοι  ζώντες καί τεθνεώτες  είμαστε σώμα Χριστού καί μέλη έκ μέρους (Α' Κορ. ιβ' [12] 27).

Ή αλήθεια ότι τόσο οί ζώντες (ή στρατευομένη Εκκλησία τού Χριστού) όσο καί οί κεκοιμημένοι (ή θριαμβεύουσα Εκκλησία) αποτελούμε τή μία καί αδιαίρετη καί μοναδική Εκκλησία τού Χριστού, συμβολίζεται πολύ ωραία στό άγιο Δισκάριο κατά τήν Προσκομιδή. Στό κέντρο τού άγιου Δίσκου τοποθετείται ό Αμνός· στά δεξιά του ή μερίδα τής Θεοτόκου στά αριστερά του οί μερίδες τών αγγελικών ταγμάτων καί όλων τών Αγίων καί στό κάτω μέρος οί μερίδες τών ζώντων καί τών κεκοιμημένων. Έτσι εκεί είναι παρόντες συμβολικά ολόκληρος ό Χριστός καί ολόκληρος ή Καθολική Εκκλησία (ή ’Ορθόδοξος) έπουράνιός τε καί επίγειος  . Ένα ωραιότατο μωσαϊκό στήν είσοδο τού ναού τής Χώρας στην Κωνσταντινούπολη παρουσιάζει τόν Χριστό ως χώραν τών ζώντων, διότι εν τώ Χριστώ εύρίσκεται ή αληθινή διαμονή. Έν αύτώ ζώμεν όλοι όσοι πιστεύουμε καί έχουμε βαπτισθεί στό όνομα τής άγιας Τριάδος. Τά σύνορα τής βασιλείας τού Χριστού  τής χώρας στήν οποία άνήκουμε  περιλαμβάνουν ζώντες καί κεκοιμημένους. Γι’ αύτό γράφει ό θείος Παύλος: Καί εάν ζούμε καί εάν άποθνήσκουμε, είμαστε κτήμα τού Κυρίου, ό όποίος είναι ή αιώνια ζωή (Ρωμ. ιδ' [14] 8). Λόγω λοιπόν τού συνδέσμου πού ύπάρχει μεταξύ τών ζώντων καί τών κεκοιμημένων, άλλά καί τής άγάπης πρός εκείνους, μάλιστα δέ πρός τούς συγγενείς μας  γονείς, συζύγους, άδελφούς, τέκνα  έχουμε υποχρέωση νά τελούμε ύπέρ τής ψυχής τους Μνημόσυνα.

Η σημασία της μνημόνευσης των ονομάτων κατά την Προσκομιδή

Πρωτ. Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, Δρος Θ.
Η άξια της μνημονεύσεως ονομάτων ζώντων και κεκοιμημένων κατά την Ακολουθία της προθέσεως, τη γνωστή μας -προσκομιδή, είναι πολύ μεγάλη. Σχετικό είναι το κείμενο που ακολουθεί:
«Η θεία χάρη που αναβλύζει από την αναίμακτη θυσία, προσφέρεται όχι μόνο υπέρ υγείας αλλά και υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των κεκοιμημένων δούλων του Θεού. Όσο περισσότερη είναι η πίστη και η αγάπη των ιερέων, τόσο μεγαλύτερος ο κατάλογος των ονομάτων που μνημονεύουν στην προσκομιδή.
Ο παπα-Σάββας ο πνευματικός, μια οσιακή αθωνίτικη μορφή (1821-1908), φαινόταν με το μικροσκοπικό του σώμα ένας άσημος καλόγερος. Όταν όμως λειτουργούσε φαινόταν μεγαλοπρεπής και το πρόσωπό του έλαμπε σαν πρόσωπο αγγέλου. Στην προσκομιδή μνημόνευε ονόματα «ων ουκ έστιν αριθμός»! Χρησιμοποιούσε ένα πολύ μεγάλο δισκάριο και για δυο τρεις ώρες έβγαζε μερίδες και μνημόνευε ακατάπαυστα.

ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Με τα μάτια της ψυχής μας ας κοιτάξουμε ψηλά στον ουρανό και ας ακολουθήσουμε το αστέρι των σοφών μάγων σε ένα ΤΑΞΙΔΙ ΠΡΟΣ ΤΗ ΒΗΘΛΕΕΜ
Η εορτή της κατά σάρκα Γεννήσεως του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, τα Χριστούγεννα, αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ημέρες της χριστιανοσύνης. Ανήκει σις Δεσποτικές εορτές, δηλ. αναφέρεται σε γεγονός της ζωής του Δεσπότη Χριστού. Μαζί με το Πάσχα είναι οι κορυφαίες εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Την ημέρα αυτή εορτάζουμε την ενανθρώπηση του Θεού Λόγου, την κάθοδο του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος στον κόσμο. Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος θεός κατά χάριν. Ο Θεός έρχεται από τον ουρανό στη γη, για να ανέβει ο άνθρωπος από τη γη στον ουρανό. Ο Χριστός ήλθε ανάμεσά μας για να σώσει το ανθρώπινο γένος, να στήσει και πάλι τις γκρεμισμένες γέφυρες επικοινωνίας με τον Θεό, να αποκαταστήσει τον άνθρωπο στην αληθινή του δόξα, να φανερώσει στους ανθρώπους το θέλημα του Θεού. Ο Χριστός ταπεινώθηκε βαθειά για να μας ανυψώσει, γενήθηκε στο χρόνο για να υπερβούμε εμείς το χρόνο, έλαβε την ανθρώπινη φύση για να τη θεώσει. Γι’ αυτό γιορτάζουμε, χαιρόμεθα και πανηγυρίζουμε.
ΤΟ ΑΓΙΟ ΔΩΔΕΚΑΗΜΕΡΟ
Τους πρώτους αιώνες η Γέννηση και η Βάπτιση του Χριστού συνεορτάζονταν την ίδια ημέρα, και συγκεκριμένα στις 6 Ιανουαρίου, με το κοινό όνομα Επιφάνεια. Από τα μέσα του 4ου αιώνα καθιερώθηκε ως ξεχωριστή η γιορτή των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου, και παρέμεινε στις 6 Ιανουαρίου μόνο η γιορτή της Βαπτίσεως του Κυρίου.
Παράλληλα διαμορφώθηκε και το Άγιο Δωδεκαήμερο, δηλ. μια περίοδος δώδεκα ημερών (25 Δεκεμβρίου έως 6 Ιανουαρίου), από την ημέρα των Χριστουγέννων έως και την ημέρα των Θεοφανείων, που περιλαμβάνει ακόμη την εορτή της Περιτομής του Κυρίου και τη μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου (1η Ιανουαρίου).
Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
Η μεγάλη σημασία της εορτής των Χριστουγέννων και η ευλάβεια των χριστιανών, υπό την επίδραση μάλιστα και της χρονικά παλαιότερης Μεγάλης Τεσσαρακοστής του Πάσχα, οδήγησαν στην καθιέρωση μιας προπαρασκευαστικής περιόδου, όπου οι πιστοί ετοιμάζονται πνευματικά να «οδεύσουν» μέχρι το σπήλαιο της Βηθλεέμ. Η προπαρασκευαστική αυτή περίοδος έχει διάρκεια 40 ημέρες, ονομάζεται Σαρακοστή των Χριστουγέννων και αρχίζει κάθε χρόνο στις 15 Νοεμβρίου.
Οι ύμνοι στη λατρεία μας θυμίζουν πως έχουμε εισέλθει σε αυτή την ιερή περίοδο, πως με τρόπο πνευματικό έχουμε πάρει κι εμείς το δρόμο που οδηγεί στη νοητή Βηθλεέμ, δηλ. την Εκκλησία, στην οποία ο Χριστός γεννιέται για να αναγεννήσει κάθε άνθρωπο που ειλικρινά πιστεύει σ’ Αυτόν ως προσωπικό του Σωτήρα. Απο τις 21 Νοεμβρίου (εορτή των Εισοδείων της Θεοτόκου) ψάλλουμε τις Καταβασίες των Χριστουγέννων, η α΄ Ωδή των οποίων έχει ως εξής: «Χριστός γεννάται, δοξάσατε. Χριστός εξ ουρανών, απαντήσατε. Χριστός επί γης, υψώθητε. Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε λαοί ότι δεδόξασται». Από τις 26 Νοεμβρίου (που είναι η επομένη της αποδόσεως της παραπάνω θεομητορικής εορτής) ψάλλουμε το προεόρτιο Κοντάκιο «Η Παρθένος σήμερον τον προαιώνιον Λόγον εν σπηλαίω έρχεται αποτεκείν απορρήτως. Χόρευε η οικουμένη ακουτισθείσα, δόξασον μετά αγγέλων και των ποιμένων, βουληθέντα εποφθήναι παιδίον νέον, τον προ αιώνων Θεόν».

Σαρανταλείτουργο «υπέρ αναπαύσεως»

Ο Γερο-Δανιήλ ο αγιορείτης (+1929), ο σοφός ησυχαστής των Κατουνακίων, έχει καταχωρισμένο στα χειρόγραφά του και το ακόλουθο περιστατικό, που συνέβη το 1869 στην πατρίδα του, τη Σμύρνη.

Κάποιος ενάρετος χριστιανός κάλεσε στα τελευταία της ζωής του τον πνευματικό του παπα-Δημήτρη και του είπε:

-Εγώ σήμερα πεθαίνω. Πες μου, σε παρακαλώ, τί πρέπει να κάνω την κρίσιμη τούτη ώρα;

Ο ιερέας, γνωρίζοντας την αρετή του και τη μυστηριακή προετοιμασία του, του πρότεινε το εξής:

-Δώσε εντολή να σου κάνουν μετά το θάνατό σου τακτικό σαρανταλείτουργο σ’ ένα εξωκκλήσι.

Έτσι κι έγινε. Ο κυρ-Δημήτρης -αυτό ήταν το όνομά του- άφησε εντολή στο γιό του να κάνει μετά την κοίμησή του σαρανταλείτουργο. Κι εκείνος, υπακούοντας στην τελευταία επιθυμία του καλού του πατέρα, ανέθεσε χωρίς καθυστέρηση την εκτέλεσή της στον παπα-Δημήτρη.

Ο σεμνός λευίτης δέχτηκε να κάνει το σαρανταλείτουργο, που ο ίδιος είχε προτείνει στο μακαρίτη, και αποσύρθηκε για όλο αυτό το διάστημα στο εξωκ­κλήσι των αγίων Αποστόλων.

Οι τριάντα εννέα λειτουργίες έγιναν απρόσκοπτα. Η τελευταία έπρεπε να γίνει ήμερα Κυριακή. Το βράδυ όμως του Σαββάτου πιάνει τον παπά ένας δυνατός πονόδοντος και τον αναγκάζει να επιστρέψει στο σπίτι του.

Η πρεσβυτέρα του πρότεινε να βγάλει το δόντι, μα εκείνος αρνήθηκε, γιατί έπρεπε την επομένη να τελέσει την τελευταία λειτουργία. Τα μεσάνυχτα ο πόνος κορυφώθηκε, και τελικά ο παπάς αναγκάστηκε να βγάλει το δόντι. Επειδή όμως παρουσιάστηκε αιμορραγία, ανέβαλε την τελευταία λειτουργία για τη Δευτέρα.

Στο μεταξύ, το απόγευμα του Σαββάτου, ο Γεώργιος, ο γιός του μακαριστού Δημητρίου, ετοίμασε μερικά χρήματα για τον κόπο του ιερέα, με σκοπό να του τα δώσει την επόμενη μέρα.

Τα μεσάνυχτα ξύπνησε για να προσευχηθεί. Ανακάθισε στο κρεβάτι κι άρχισε να φέρνει στο νου του τις αρετές, τα χαρίσματα και τα σοφά λόγια του πατέρα του. Κάποια στιγμή πέρασε απ’ το μυαλό του η ακόλουθη σκέψη: «Άραγε ωφελούν τα σαρανταλείτουργα τις ψυχές των κεκοιμημένων, ή τα καθιέρωσε η εκκλησία για παρηγοριά των ζώντων;»

Τότε ακριβώς τον πήρε ένας ελαφρός ύπνος, και είδε πως βρέθηκε σε μια πεδιάδα με ομορφιά απερίγραπτη. Ένιωθε ανάξιο τον εαυτό του να βρίσκεται σε τέτοιο ιερό και παραδεισένιο χώρο. Μπροστά του απλωνόταν ένα απέραντο και κατάφυτο περιβόλι, που μοσχοβολούσε με μια ανέκφραστη ευωδιά.

«Αυτός οπωσδήποτε θα είναι ο παράδεισος!», μονολόγησε. «Ω, τι μακαριότητα περιμένει όσους ζουν ενάρετα στη γη!»

Εξετάζοντας έκπληκτος τα υπερκόσμια κάλλη, είδε ένα λαμπρό ανάκτορο με έξοχη αρχιτεκτονική χάρη, ενώ οι τοίχοι του έλαμπαν απ’ τα διαμάντια και το χρυσάφι. Η ομορφιά του ήταν ανέκφραστη.

Πλησιάζει πιό κοντά, και τότε -τι χαρά! -βλέπει στην πόρτα του παλατιού τον πατέρα του ολοφώτεινο και λαμπροφορεμένο.

Το Ιερό Σαρανταλείτουργο

Το Ιερό Σαρανταλείτουργο, κατά την διάρκεια της νηστείας των Χριστουγέννων, υπέρ υγείας ζώντων και υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων αδελφών μας.
Στο υπέροχο βιβλίο «Ιωάννης της Κροστάνδης», (έκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου), διαβάζουμε:
«Στην Θεία Λειτουργία τελείται το μυστήριο της αγάπης. Και ή αγάπη στην ουσία της είναι μεταδοτική. Ή αγάπη, ιδιαίτερα ή θεία, σπεύδει να σκορπίσει το φώς της, την χαρά της όλους… Και συμπληρώνει: ω αγάπη τελειότατη! ω αγάπη, πού τα πάντα αγκαλιάζεις! Ώ αγάπη ισχυρότατη! Τί να προσφέρουμε σαν ευγνωμοσύνη στον Θεό για την αγάπη Του προς εμάς; Ή αγάπη αυτή βρίσκεται στην θυσία του Χριστού, πού προσφέρεται για την απελευθέρωσι όλων από κάθε κακία…».
Και ό μακαριστός π. Παΐσιος, σχετικά με την ανάγκη προσευχής για τους κεκοιμημένους, έλεγε: «…να αφήνετε μέρος της προσευχής σας για τους κεκοιμημένους. Οι πεθαμένοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα (για τους εαυτούς τους). Οι ζωντανοί μπορούν… Να πηγαίνετε στην εκκλησία λειτουργία, δηλαδή πρόσφορο, και να δίνετε το όνομα του κεκοιμημένου, να μνημονευθή από τον ιερέα στην προσκομιδή. Επίσης, να κάνετε μνημόσυνα και τρισάγια. Σκέτο το τρισάγιο, χωρίς Θεία Λειτουργία, είναι ελάχιστο.
Το μέγιστο, πού μπορούμε να κάνουμε για κάποιον, είναι το Σαράντα Λείτουργο. Καλό θα είναι να συνοδευθή και με ελεημοσύνη. Αν έχεις ένα νεκρό, ό όποιος έχει παρρησία στον Θεό, και του ανάψεις ένα κερί, αυτός έχει υποχρέωση να προσευχηθεί για σένα στον Θεό.
Αν πάλι, έχεις ένα νεκρό, ό όποιος νομίζεις ότι δεν έχει παρρησία στον Θεό, τότε, όταν του ανάβεις ένα αγνό κερί, είναι σαν να δίνης ένα αναψυκτικό σε κάποιον πού καίγεται (από δίψα ). Οι άγιοι δέχονται ευχαρίστως την προσφορά του κεριού και είναι υποχρεωμένοι να προσευχηθούν γι’ αυτόν πού το ανάβει. Ο Θεός ευχαρίστως το δέχεται…». (Μαρτυρίες προσκυνητών, Ζουρνατζόγλου Νικ.)
Για την ωφέλεια από τα Ιερά Σαρανταλείτουργα και τα μνημόσυνα, αξιομνημόνευτο είναι και το περιστατικό πού ακολουθεί από το βιβλίο «Θαύματα και αποκαλύψεις από την Θεία Λειτουργία», (έκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου).

Η αξία της Προσκομιδής για τους κεκοιμημένους μας

ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΥΡΙΟΥ ΒΟΥΤΟΥΣΕ ΤΗ ΛΑΒΙΔΑ ΣΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΙ ΕΣΒΗΝΕ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ
Η Θεία χάρη, πού αναβλύζει από την αναίμακτη θυσία, προσφέρεται όχι μόνο στους ζωντανούς, αλλά και στους νεκρούς. Γι’ αυτό οι λειτουργοί δεν παύουν να δέονται όχι μόνο «υπέρ υγείας», αλλά και «υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των κεκοιμημένων δούλων του Θεού».
Όσο περισσότερη είναι η πίστη και η αγάπη των ιερέων, τόσο μεγαλύτερος είναι και ο κατάλογος των ονομάτων, πού μνημονεύουν στην προσκομιδή.
Ο παπα-Σάββας ο πνευματικός, μία οσιακή αθωνίτικη μορφή (1821-1908), φαινόταν, με το μικροσκοπικό του σώμα ένας άσημος καλόγερος. Όταν όμως λειτουργούσε, φαινόταν μεγαλοπρεπής και το πρόσωπό του έλαμπε σαν πρόσωπο αγγέλου.
Στην προσκομιδή, μνημόνευε ονόματα «Ων ουκ εστίν αριθμός». Χρησιμοποιούσε ένα πολύ μεγάλο δισκάριο, και για δύο-τρεις ώρες έβγαζε μερίδες και μνημόνευε ακατάπαυστα.
– Άγιε πνευματικέ, πολύ κουράζεσαι με τόσα ονόματα, του έλεγαν από αγάπη μερικοί πατέρες.
– Δεν κουράζομαι, απαντούσε εκείνος. Αντίθετα, αισθάνομαι μεγάλη χαρά. Ωφελούνται πολύ οι μνημονευόμενοι. Η ωφέλεια τους είναι χαρά μου.
Νέος ακόμα ιερέας ο παπα-Σάββας δέχτηκε κάποια αποκάλυψη, με την οποία ο Θεός του φανέρωσε τη μεγάλη ωφέλεια που αποκομίζουν οι ψυχές από τη μνημόνευση. Την κατέγραψε, λίγο πριν την κοίμησή του, σαν απάντηση σε εκείνους που τον ρωτούσαν για ποίο λόγο μνημόνευε καθημερινά τόσα ονόματα.
Το 1843, έγραφε, μου έδωσαν αρκετά ονόματα, για να κάνω σαρανταλείτουργο. Τη μέρα που θα τελούσα την τελευταία λειτουργία, περιμένοντας το γέροντά μου να πάρω καιρό, αποκοιμήθηκα ακουμπώντας στο αναλόγιο και είδα το έξης αποκαλυπτικό όνειρο :
«Ήμουν φορεμένος την ιερατική στολή και στεκόμουν μπροστά στην αγία τράπεζα, πάνω στην οποία βρισκόταν ο άγιος δίσκος της λειτουργίας, γεμάτος με το Αίμα του Χριστού. Βλέπω τότε άγγελο Κυρίου με μορφή ιερέως να παίρνει το χαρτί με τα ονόματα από την προσκομιδή και να πλησιάζει στην αγία τράπεζα. Εκεί, αφού έβαλε το χαρτί κοντά στον άγιο δίσκο, βουτάει τη λαβίδα στο Αίμα του Χριστού και σβήνει ένα όνομα, και πάλι βουτάει και σβήνει, μέχρι πού τελείωσαν όλα τα ονόματα και καθάρισε το χαρτί.
Μετά τη θεία λειτουργία ανέφερα το όνειρο στο γέροντα μου κι εκείνος μου είπε :
Εσύ δεν είσαι άξιος για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες εκείνων, που μνημόνευσες. Με την πίστη έλαβαν την άφεση των αμαρτιών τους. Αυτό το όνειρο είναι η αιτία πού μνημονεύω τα, ονόματα όλων».
ΠΗΓΗ : ΘΑΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ,
εκδ. ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ, ΩΡΟΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, σ. 27 κ.ε.
inpantanassis.blogspot.gr

Σαρανταλείτουργο…

Η αγία προσκομιδή, η σημαντική στιγμή της θείας λειτουργίας, όπου μνημονεύονται τα ονόματα ζωντανών & νεκρών
ΦΩΤΟ:agiostheologos.gr

Από εδώ

Το Ιερό Σαρανταλείτουργο, κατά την διάρκεια της νηστείας των Χριστουγέννων, υπέρ υγείας ζώντων και υπέρ αναπαύσεως των κεκοιμημένων αδελφών μας.

Σαρανταλείτουργο είναι μια σειρά 40 λειτουργιών, κατά τις οποίες μνημονεύονται κάποια ονόματα ζώντων (υπέρ υγείας) ή κεκοιμημένων (νεκρών) υπέρ αναπαύσεως. Κατά τη σαρακοστή των Χριστουγέννων, που κρατάει σαράντα μέρες, πολλά μοναστήρια και κάποιες εκκλησίες των πόλεων συνηθίζουν να κάνουν 40λείτουργα, και να δίνει όποιος θέλει ονόματα για μνημόνευση.Στο υπέροχο βιβλίο «Ιωάννης της Κροστάνδης» (έκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου), διαβάζουμε:

«Στην Θεία Λειτουργία τελείται το μυστήριο της αγάπης. Και η αγάπη στην ουσία της είναι μεταδοτική. Η αγάπη, ιδιαίτερα η θεία, σπεύδει να σκορπίσει το φώς της, την χαρά της όλους… Και συμπληρώνει: ω αγάπη τελειότατη! ω αγάπη, πού τα πάντα αγκαλιάζεις! Ώ αγάπη ισχυρότατη! Τί να προσφέρουμε σαν ευγνωμοσύνη στον Θεό για την αγάπη Του προς εμάς; Η αγάπη αυτή βρίσκεται στην θυσία του Χριστού, που προσφέρεται για την απελευθέρωσι όλων από κάθε κακία…».

Και ο μακαριστός π. Παΐσιος, σχετικά με την ανάγκη προσευχής για τους κεκοιμημένους, έλεγε: «…να αφήνετε μέρος της προσευχής σας για τους κεκοιμημένους. Οι πεθαμένοι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα (για τους εαυτούς τους). Οι ζωντανοί μπορούν… Να πηγαίνετε στην εκκλησία λειτουργία, δηλαδή πρόσφορο, και να δίνετε το όνομα του κεκοιμημένου, να μνημονευθή από τον ιερέα στην προσκομιδή. Επίσης, να κάνετε μνημόσυνα και τρισάγια. Σκέτο το τρισάγιο, χωρίς Θεία Λειτουργία, είναι ελάχιστο.

Το μέγιστο, πού μπορούμε να κάνουμε για κάποιον, είναι το Σαρανταλείτουργο. Καλό θα είναι να συνοδευθή και με ελεημοσύνη. Αν έχεις ένα νεκρό, ό όποιος έχει παρρησία στον Θεό, και του ανάψεις ένα κερί, αυτός έχει υποχρέωση να προσευχηθεί για σένα στον Θεό.

Αν πάλι, έχεις ένα νεκρό, ο όποιος νομίζεις ότι δεν έχει παρρησία στον Θεό, τότε, όταν του ανάβεις ένα αγνό κερί, είναι σαν να δίνης ένα αναψυκτικό σε κάποιον που καίγεται (από δίψα). Οι άγιοι δέχονται ευχαρίστως την προσφορά του κεριού και είναι υποχρεωμένοι να προσευχηθούν γι’ αυτόν πού το ανάβει. Ο Θεός ευχαρίστως το δέχεται…» (Μαρτυρίες προσκυνητών, Ζουρνατζόγλου Νικ.).

Για την ωφέλεια από τα Ιερά Σαρανταλείτουργα και τα μνημόσυνα, αξιομνημόνευτο είναι και το περιστατικό που ακολουθεί από το βιβλίο «Θαύματα και αποκαλύψεις από την Θεία Λειτουργία», (έκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου).

«Κάποιος άρχοντας από την Νικομήδεια αρρώστησε βαριά και, βλέποντας πως πλησιάζει στον θάνατο, κάλεσε την γυναίκα του για να της εκφράσει τις τελευταίες του επιθυμίες: Την περιουσία μου να την μοιράσεις στους φτωχούς και τα ορφανά. Τους δούλους να τους ελευθερώσεις. Αλλά στους ιερείς δεν θέλω να δώσεις χρήματα για λειτουργίες. Σ’ αυτή του την μεγάλη θλίψη ό ετοιμοθάνατος επικαλέστηκε με πίστη την ευχή του άββά Ησαΐα, ενός άγιου μοναχού πού ασκήτευε κοντά στην Νικομήδεια, και αμέσως -ώ του θαύματος!- έγινε καλά. Σηκώθηκε λοιπόν και πασίχαρος έτρεξε στον όσιο. Εκείνος τον καλοδέχτηκε, δοξάζοντας τον Θεό για το μεγάλο θαύμα.

-Θυμάσαι, παιδί μου, τον ρώτησε, ποιά ώρα συνήλθες από την αρρώστια;

-Την ώρα που επικαλέστηκα την ευχή σου, απάντησε εκείνος.
Ο όσιος, με τον φωτισμένο του νου, γνώριζε τί είχε λεχθεί στην διάρκεια της αρρώστιας του και ξαναρώτησε: